TBMM İÇTÜZÜK

TBMM İÇTÜZÜK [okundu]

Üye  tamsayısı  altıyüzdür.  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyeliklerinde boşalma  olması üye tamsayısını değiştirmez.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Genel  Kurulu,  milletvekili  genel  seçimi kesin  sonuçlarının  Yüksek  Seçim  Kurulunca  ilanını  takip  eden  üçüncü  gün  saat  14.00’te çağrısız olarak toplanır

Milletvekilleri  andiçerek  göreve  başlarlar.  Andiçmekten  imtina  eden  milletvekilleri, milletvekili  sıfatından kaynaklanan  haklardan yararlanamazlar. Cumhurbaşkanı  yardımcıları  ve  bakanlar,  atandıkları  tarihten  sonra  yapılan  ilk birleşimde andiçerler.

Danışma  Kurulunun  önerisi  üzerine  Genel  Kurulca  başka  bir  karar  alınmadıkça  Türkiye Büyük Millet Meclisi 1  Temmuz günü tatile girer. Bir yasama  yılı  içinde  üç aydan fazla tatil yapılamaz.

Araverme,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisinin  onbeş  günü  geçmemek  üzere çalışmalarını  ertelemesidir. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisinin  araverme  kararı  alması,  Danışma  Kurulunun  bu konudaki görüşü alındıktan sonra teklifin Genel Kurulca oylanması suretiyle olur.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi,  tatil  veya  araverme  sırasında Cumhurbaşkanı  veya  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Başkanı  tarafından  toplantıya  çağrılması halinde, belirtilen gün ve  saatte toplanır. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Başkanı  doğrudan  gerek  görürse  toplantı  çağrısına  karar verebilir. Üyelerin beşte birinin imzasını taşıyan  gerekçeli önergedeki  çağrı  istemini  ise  en  geç yedi gün içinde yerine getirir.

Başkanlık  Divanı,  bir  Başkan;  dört  başkanvekili;  yedi  kâtip  üye;  üç  idare amirinden kurulur. Gerektiğinde,  Genel  Kurul,  Danışma  Kurulunun  teklifi  üzerine  kâtip  üyelerin  veya  idare amirlerinin sayısını artırabilir.

Başkanlık  için  bir  yasama  döneminde  iki  seçim  yapılır.  İlk  seçilenin  görev süresi iki, ikinci devre için seçilenin görev süresi üç  yıldır.

Siyasî parti grupları Başkanlık için aday gösteremezler. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Başkan  adayları,  Meclis  üyeleri  içinden,  milletvekili genel  seçimlerinden  sonra  Meclisin  toplandığı  günden  itibaren  veya  ikinci  devre  için  yapılacak seçimlerde  birinci  devre  için  seçilen  Başkanın  görev  süresinin  dolmasından  on  gün  önce başlamak  üzere,  beş  gün  içinde  Başkanlık  Divanına  bildirilir ve  Türkiye Büyük  Millet  Meclisi seçimin  yapılacağı  gün  kendiliğinden  toplanır.  Başkan  seçimi  gizli  oyla  yapılır.  İlk  iki  oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada  salt  çoğunluk  sağlanamazsa,  bu  oylamada  en  çok  oy  alan  iki  aday  için  dördüncü oylama  yapılır;  dördüncü  oylamada  en  fazla  oy  alan  üye,  Başkan  seçilmiş  olur.  Başkan  seçimi aday gösterme süresinin  bitiminden itibaren beş gün içinde  tamamlanır.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  başkanvekillikleri,  kâtip  üyelikleri  ve  idare  amirlikleri için,  bir  yasama  döneminde  iki  seçim  yapılır.  İlk  seçilenlerin  görev  süresi  iki, ikinci devre için seçilenlerin  görev  süresi  üç  yıldır.  Bu  görevlerde  herhangi  bir  suretle  boşalma  olması  halinde, yeni seçilen divan üyesi, eskisinin görev süresini tamamlar.

Başkanlıkta  boşalma  halinde,  yeni  Başkan  seçilinceye  kadar,  en  yaşlı Başkanvekili, Geçici Başkanlık görevini yerine getirir.

Mensup  olduğu  siyasî  parti  ile  üyelik  bağı  sona  eren  veya  Türkiye  Büyük  Millet Meclisinde  grup  kurma  hakkını  kaybeden  bir  siyasî  parti  mensubu  üyenin,  Başkanlık Divanındaki görevi kendiliğinden sona erer

Başkanlık  Divanının  toplantı  yeter  sayısı  üye  tamsayısının,  karar  yeter  sayısı  ise  hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğudur;

Başkan  veya  vekil  olarak  görevlendirdiği  Başkanvekili  hazır  bulunmadan  Divan toplanamaz ve karar alamaz.

Başkan,  özürlü  olduğu  veya  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  toplantı  halinde  iken  Ankara dışında  bulunduğu  zaman,  görevlerini  yerine  getirmek  üzere,  başkanvekillerinden  birisini kendisine yazıyla vekil  olarak  tayin  eder.

Başkanvekillerinin hangi birleşim  veya oturumları yöneteceklerine Başkan karar verir.

En  az  yirmi  milletvekili  bulunan  siyasî  partiler,  Türkiye  Büyük  Millet Meclisinde grup kurma  hakkına sahiptirler.

Danışma  Kurulu,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Başkanı  veya görevlendireceği başkanvekili başkanvekillerinden kurulur.

Danışma  Kurulu,  Başkanın  gerekli  görmesi  veya  bir  siyasî  parti  grubu  başkanlığının istemi  üzerine en geç yirmidört  saat içinde Başkan tarafından toplantıya  çağrılır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları şunlardır: 1.  Anayasa Komisyonu; 2.  Adalet Komisyonu; 3.  Millî Savunma  Komisyonu; 4.  İçişleri Komisyonu; 5.  Dışişleri Komisyonu; 6.  Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu; 7.  Bayındırlık, İmar, Ulaştırma  ve Turizm Komisyonu; 8.  Çevre Komisyonu; 9.  Sağlık, Aile, Çalışma  ve Sosyal İşler Komisyonu; 10.  Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu; 11.  Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî  Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu; 12.  Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu; 13.  Dilekçe Komisyonu; 14.  Plan ve Bütçe Komisyonu; 15.  Kamu İktisadî Teşebbüsleri Komisyonu; 16.  İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu.

15/4/2003 tarihli ve  4847  sayılı Kanunla Avrupa  Birliği Uyum  Komisyonu  kurulmuştur. 25/2/2009  tarihli ve  5840 sayılı  Kanunla Kadın  Erkek  Fırsat Eşitliği Komisyonu  kurulmuştur. 17/4/2014  tarihli ve  6532 sayılı  Kanunla Güvenlik  ve İstihbarat  Komisyonu  kurulmuştur.

(14)  ve  (15)  inci  bentlerdeki  komisyonlar  hariç,  (BÜTÇE VE KİT) komisyonların  her  birinin  üye  sayısı, Danışma Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurulca işaret oyuyla belirlenir. Komisyonlar için, bir yasama  döneminde iki  seçim yapılır.  İlk seçilenlerin görev süresi iki,  ikinci  devre  için  seçilenlerin  görev  süresi  üç  yıldır.  Görev  süreleri  yenileri  seçilinceye  kadar devam  eder.

Bir  siyasî  parti  grubu,  herhangi  bir  komisyonda  kendisine  düşen  üyelikten  vazgeçebilir.

Bütün  komisyonlar  için,  siyasî  parti  gruplarınca  bildirilen  adayların  isimlerini  gösterir  listelerin Genel Kurulca, işaret oyu ile onaylanması suretiyle seçim  tamamlanmış olur. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Başkanlık  Divanı  üyeleri,  Meclis  komisyonlarında  görev alamazlar.

Mensubu  olduğu  siyasî  parti  ile  üyelik  bağı  sona  eren  veya  Türkiye  Büyük  Millet Meclisinde  grup  kurma  hakkını  kaybeden  bir  siyasî  partiye  mensup  olan  milletvekilinin, komisyon üyeliği kendiliğinden sona erer.

Tekliflerin  veya  olağanüstü  hal  sırasında  olağanüstü  hal  ile  ilgili  çıkarılan Cumhurbaşkanlığı  kararnamelerinin  hangi  komisyonlarda  görüşüleceği,  esas  ve  tali komisyonların  hangisi  olacağı,  işin  komisyonlara  havalesi  sırasında  Başkanlık  tarafından  tespit edilir.

Raporu  Genel  Kurul  görüşmelerine  esas  olacak  komisyona  esas  komisyon  denir.  Tali komisyonlar, işin kendilerini  ilgilendiren yönü veya maddeleri  üzerinde esas komisyona görüş bildiren komisyonlardır. Başkanlıkça, esas komisyona ve diğer komisyonlara havale birlikte yapılır.

Tali  komisyonlarca  süresi  içinde  görüş  bildirilmemesi;  esas  komisyonun  raporunu hazırlamasına engel değildir.

Hangi  komisyonların  tatil  ve  araverme  sırasında  çalışacağı,  Başkanın teklifi üzerine Genel Kurulca  tespit edilir.

Üyelerinin  üçte  biri  tarafından  Komisyona  teklif  edilecek  gündem  üzerine  komisyonlar, Başkanlarınca  toplantıya çağrılır.

Komisyonlar,  üye  tamsayısının  üçte  biri  ile  toplanır  ve  hazır  bulunan  üyelerin  salt çoğunluğu ile karar verir.

İzinsiz  veya  özürsüz  olarak  üst  üste  üç  toplantıya  veya  bir  yıl  içindeki  toplantıların  üçte birine  katılmayan  komisyon  üyesi,  mensubu  olduğu  siyasî  parti  grubunca  komisyondan  geri çekilebilir.

Komisyonlarda istem  sırasına göre söz verilir.

Komisyon  başkanı  ve  komisyona  katılması  halinde  Cumhurbaşkanı  yardımcıları, bakanlar,  bakan  yardımcıları  ve  üst  kademe  kamu  yöneticileri,  söz  sırasına  bağlı  değildir.

Komisyon  toplantılarına  Cumhurbaşkanı  yardımcıları,  bakanlar,  bakan yardımcıları ve üst kademe  kamu yöneticileri de  katılabilir. Komisyonlar fikirlerini almak üzere, uzmanlar çağırma  yetkisine  sahiptirler.

Komisyon  toplantıları  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyelerine, Cumhurbaşkanı  yardımcılarına,  bakanlara,  bakan  yardımcılarına  ve  üst  kademe  kamu yöneticilerine açıktır. Komisyonlarda,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyeleri,  Yürütme  adına  Cumhurbaşkanı yardımcıları,  bakanlar  ve  bakan  yardımcıları  söz  alabilirler.  Ancak,  komisyon  üyeleri  dışında kimse değişiklik önergeleri veremez ve oy kullanamaz. Her milletvekili üyesi olmadığı bir komisyonun belgelerini görüp okuyabilir. Komisyonlarda kapalı oturum

Bir komisyonda kapalı oturum  yapılmasını komisyon üyelerinin üçte biri isteyebilir. Kapalı  oturumda  komisyon  üyelerinden  ve  Cumhurbaşkanı  yardımcıları,  bakanlar  ile komisyon başkanının uygun gördüğü bakan yardımcıları ve üst kademe kamu yöneticilerinden başkası bulunamaz.

Komisyonlar,  kendilerine  havale  edilen  kanun  tekliflerini  aynen  veya değiştirerek  kabul  veya  reddedebilirler;  birbirleriyle  ilgili  gördüklerini  birleştirerek görüşebilirler

komisyonlar,  kanun  teklif  edemezler,  kendilerine  havale  edilenler  dışında  kalan işlerle  uğraşamazlar,  Başkanlık  Divanının  kararı  olmaksızın  Genel  Kurulun  toplantı  saatlerinde görüşme  yapamazlar  ve  kanun  tekliflerini  bölerek  ayrı  ayrı  metinler  halinde  Genel  Kurula sunamazlar. Komisyonlar,  Cumhurbaşkanınca  yayımlanması  kısmen  uygun  bulunmayan  ve  bir  daha görüşülmek  üzere  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisine  geri  gönderilen  kanunların  sadece  uygun bulunmayan  maddelerini  görüşebilir.  Bu  durumda,  sadece  uygun  bulunmayan  maddelerle  ilgili görüşme  açılır.

Komisyonlara  havale  edilen  işlerin  görüşülmesine,  havale  tarihinden itibaren  kırksekiz  saat  sonra  başlanabilir.

Kanun  tekliflerinin  esas  komisyonlara  havale  gününden  itibaren  en  geç kırkbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir.

Komisyonlar,  kendilerine  havale  edilen  tekliflerin  ilk  önce  Anayasanın metin ve ruhuna aykırı olup olmadığını tetkik etmekle yükümlüdürler. Bir  komisyon,  bir  teklifin  Anayasaya  aykırı  olduğunu  gördüğü  takdirde  gerekçesini belirterek maddelerin müzakeresine geçmeden reddeder.

Komisyonlar,  bütün  bakanlıklarla  doğrudan  doğruya  yazışabilirler  ve kendilerine  havale  edilen  işlerin  sonuçlandırılması  için  gerekli  bilgileri  bakanlıklardan isteyebilirler.

Komisyon,  bir  gündem  maddesinin  görüşülmesini  tamamlamadan  önce, o  konu  ile  ilgili  belli  bir  hususun  yeniden  görüşülmesini,  hazır  bulunan  üyelerin  salt çoğunluğunun oyuyla kararlaştırabilir. Komisyon,  belli  bir  gündem  maddesinin  görüşülmesini  tamamladıktan  sonra,  aynı konunun  komisyonda  yeniden  görüşülmesi,  komisyon  raporu  Meclis  Başkanlığına  verilmeden önce, komisyon üye tamsayısının  salt çoğunluğunun gerekçeli ve  yazılı istemi üzerine bir defa için mümkündür.

Seçimi  yenilenen  komisyon,  aynı  komisyonca  daha  evvel  verilmiş  rapor hakkında  yeni  bir  karar  alacağını,  görev  bölümü  yaptıktan  sonra  en  geç  bir  ay  içinde  Meclis Başkanlığına bildirmemiş olursa eski raporu benimsemiş sayılır.

Danışma  Kurulunun  görüşü  alınıp,  Genel  Kurulca  kararlaştırılmadıkça,  Başkan tarafından görüşüleceği önceden bildirilmeyen hiç bir husus, Genel Kurulda konuşulamaz.

Danışma  Kurulu,  Anayasa  ve  İçtüzüğün  emredici  hükümleri  gereğince, belli  bir  sürede  sonuçlanması  gereken,  muayyen  bir  veya  birkaç  konunun  yer  alacağı  özel gündemler  ve  görüşme  günleri  tespit  edebilir.

Genel  Kurula  sevk  edilen  bir  komisyon  raporu  veya  herhangi  bir  metin, aksine karar  alınmadıkça dağıtımı  tarihinden  itibaren kırksekiz  saat geçmeden görüşülemez. Bu  süre  geçmeden  gündeme  alınması,  gündemdeki  kanun  teklifleri  ile  komisyonlardan gelen  diğer  işlerden  birine  öncelik  verilerek  bu  kısmın  ilk  sırasına  geçirilmesi,  esas  komisyon tarafından  gerekçeli  olarak  Genel  Kuruldan  istenebilir.  Bu  takdirde,  Genel  Kurul,  işaret  oyuyla karar verir.

Danışma  Kurulunun  teklifi  üzerine  Genel  Kurul,  toplantı  hafta,  gün  ve  saatlerini değiştirebileceği gibi, diğer günlerde de toplantı yapılmasına  karar verebilir.

Başkan  oturumu  açar  ve  gerekirse  kapatır.  Oturumun  devamınca Başkanlık makamı ve kâtip üyelikler boş kalamaz. Zorunlu  hallerde,  o  birleşim  için  geçerli  olmak  kaydıyla  ve  sona  ermek  üzere  olan  işlerin tamamlanması amacıyla oturumun uzatılmasına Genel Kurulca karar  verilebilir.

Tezkerelerin  oylanması  ile  kanunların  oylanması  esnasında,  işaretle  oylamaya geçilirken  en  az  yirmi  milletvekili  ayağa  kalkmak  veya  önerge  vermek  suretiyle  yoklama yapılmasını  isteyebilir.

Oturumu  yöneten  Başkan  ve  diğer  Başkanlık  Divanı  üyeleri  toplantı  yeter  sayısına  dâhil edilir

.   Bütçe  sunuş  konuşmasını  Yürütme  adına  Cumhurbaşkanı  yardımcısı  veya bir bakan yapar. Bütçe  ve  kesinhesap  kanun  tekliflerinin  görüşüldüğü  Genel  Kurul  oturumlarına Yürütme adına Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar katılabilir ve görüş bildirebilir

Genel  Kurula  başkanlık  eden  Başkan  veya  Başkanvekili,  asıl  konu görüşülürken ve oylanırken hiçbir  surette görüşünü açıklayamaz. Başkan  veya  başkanvekilleri,  görevlerinin  yerine  getirilmesinin  gerektirdiği  haller dışında  tartışmalara katılamazlar; kişisel savunma  hakları saklıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı oy kullanamaz. Başkanvekilleri  oturuma  başkanlık  yapmadıkları  zaman,  oy  kullanabilir  ve  oyunun rengini  belirtmek üzere söz alabilirler.

Şahsına  sataşılan  veya  ileri  sürmüş  olduğu  görüşten  farklı  bir  görüş kendisine  atfolunan  komisyon,  siyasî  parti  grubu  veya  milletvekilleri,  açıklama  yapabilir  ve cevap verebilir.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Genel  Kurulu,  bir  siyasî  parti  grubunun yahut yirmi milletvekilinin yazılı  istemi  üzerine kapalı oturum  yapabilir.

Kapalı  oturum  tutanakları  ve  özetleri,  kapalı  oturum  tarihinden  itibaren  on  yıl  geçtikten sonra  yayımlanabilir.  Bunların  daha  önce  veya  sonra  yayımlanması  hususunda  Genel  Kurul, Danışma Kurulunun teklifi üzerine işaret oyuyla karar verir.

Milletvekillerince  verilen  kanun  tekliflerinde  bir  veya  daha  çok  imza bulunabilir. Kanun teklifleri, gerekçesi ile birlikte Başkanlığa verilir. Komisyonlar,  şartlarına  uymayan  kanun  tekliflerini,  sahiplerine  tamamlatmaya yetkilidirler. Kanun teklifleri, Başkanlıkça  komisyonlara doğrudan doğruya havale edilir.

Teklif  sahibi  verilen  kanun  teklifini  gündeme  alınmadan  evvel  Genel Kurula bilgi  verilmek şartıyla geri alabilir. Şu  kadar  ki,  bu  kanun  tekliflerini  diğer  bir  üye  veya  esas  komisyon  üzerlerine  alırlarsa görüşmeye devam  olunur. Bu  teklifler  gündeme  alınmışlarsa  geri  alınmaları  için  Genel  Kurulun  karar  vermesi gerekir.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  tarafından  reddedilmiş  olan  kanun teklifleri,  ret  tarihinden  itibaren  bir  tam  yıl  geçmedikçe  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisinin  aynı yasama  dönemi içinde yeniden verilemez.

Bir  yasama  döneminde  sonuçlandırılamamış  olan  kanun  teklifleri hükümsüz  sayılır.  Ancak,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyeleri  bu  kanun  tekliflerini yenileyebilirler

Yasama dönemi  başında,  önceki  dönemde  verilmiş  yazılı  soru,  Meclis  araştırması,  genel görüşme  önergeleri  ve  Cumhurbaşkanınca  bir  daha  görüşülmek  üzere  geri  gönderilen  kanunlar hükümsüz sayılır.

Bir  yasama  döneminde  sonuçlandırılamamış  olan  yürürlükteki  kanun  hükmünde kararnameler  hükümsüz  sayılmaz  ve  bunlar  hakkında  kanun  teklifleri  hakkındaki  hükümler uygulanır.  Yürürlükten  kaldırılan  kanun  hükmünde  kararnameler  bir  raporla  Genel  Kurula sunulmadan işlemden kaldırılamaz.

Kanun teklifleri; Genel Kurulda, aşağıda belirtilen usule göre görüşülür: a) Teklifin tümü hakkında görüşme  açılır. b)  Teklifin  tümünün  görüşülmesinden  sonra  yirmi  dakika  komisyonla  soru  ve  cevap işlemi  yapılır. Maddeler üzerinde bu süre on dakikadır. c) Teklifin maddelerine geçilmesi oylanır. ç) Teklifin maddeleri görüşülür. d) Teklifin tümü oylanır. Anayasa  değişiklikleri  hariç,  kanun  tekliflerinin  tümü  açık  oylamaya  tâbi  işlerden değilse  en  az  yirmi  milletvekilinin  talebi  halinde  açık  oyla,  aksi  takdirde  bu  oylamalar  ile maddelerin oylamaları işaret oyuyla yapılır.

Cumhurbaşkanınca  yayımlanması  kısmen  uygun  bulunmayan  ve  bir  daha  görüşülmek üzere  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisine  geri  gönderilen  kanunların  sadece  uygun  bulunmayan maddelerinin  görüşülmesine  kanunun  görüşmelerine  başlamadan  önce  Genel  Kurulca görüşmesiz  karar  verilebilir.  Bu  durumda,  sadece  uygun  bulunmayan  maddelerle  ilgili  görüşme açılır.  Kanunun  tümünün  görüşülmesine  karar  verilmesi  durumunda  ise  kanun  yukarıdaki fıkralara  göre  görüşülür.  Kanunun  tümünün  oylaması  her  halde  yapılır.  Genel  Kurulun,  bir  daha görüşülmek  üzere  geri  gönderilen  kanunun  tümünü  veya  uygun  bulunmayan  maddelerini  aynen kabul  edebilmesi  için  üye  tamsayısının  salt  çoğunluğunun  oyu  aranır.  Bu  oylamalarda  üye tamsayısının  salt  çoğunluğunun  bulunamaması  halinde  oylaması  yapılan  kanunun  tümü  ya  da oylanan madde reddedilmiş sayılır.

Bir  kanun  teklifinin  Genel  Kuruldaki  görüşülmesi  sırasında  teklifin  belli bir  maddesinin  Anayasaya  aykırı  olduğu  gerekçesiyle  reddini  isteyen  önergeler,  diğer önergelerden önce oylanır.

Kanunlarda  veya  İçtüzükte  aksine  bir  hüküm  yoksa,  kanun  teklifinde  bir maddenin  reddi,  tümünün  veya  bir  maddenin  komisyona  iadesi,  bir  maddenin  değiştirilmesi, metne  ek  veya  geçici  madde  eklenmesi  hakkında,  milletvekilleri  ve  esas  komisyon  değişiklik önergeleri  verebilir.

Değişiklik  önergeleri  gerekçeli  olarak  verilir.  Değişiklik  önergeleri  ve  gerekçeleri beşyüz  kelimeden  fazla  ise,  önerge  sahibi  önergesine  beşyüz  kelimeyi  geçmeyen  bir  özet eklemek zorundadır.

Anayasa  gereğince  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisinin  onaylamayı  bir kanunla  uygun  bulmasına  bağlı  olan  andlaşmalar  Cumhurbaşkanınca,  Türkiye  Büyük  Millet Meclisi Başkanlığına genel gerekçesiyle sunulur

Milletvekilleri tarafından andlaşmaların  onaylanmasının  uygun  bulunduğuna  dair  kanun  teklifi  verilebilir.  Bu teklif diğer kanun tekliflerinin tabi olduğu usule göre işlem  görür.

Genel veya özel  af  ilanını  içeren  tekliflerin  Genel  Kurulda  kabulü  Türkiye Büyük  Millet  Meclisi  üye  tamsayısının  beşte  üç  çoğunluğunun  kararı  ile  mümkündür.

Anayasa  değişiklik  teklifleri,  diğer  kanun  tekliflerinin  görüşülmesindeki usule tabidir. Ancak, bu teklifler Genel Kurulda iki defa görüşülür. İkinci görüşmeye, birinci görüşmenin bitiminden kırksekiz saat  geçmeden başlanamaz. İkinci  görüşmede  yalnızca  maddeler  üzerinde  verilmiş  değişiklik  önergeleri  görüşülür, birinci  görüşmede  üzerinde  değişiklik  teklifi  bulunmayan  bir  madde  hakkında  ikinci  görüşmede önerge verilemez.

Anayasada  değişiklik  tekliflerinin  birinci  ve  ikinci  görüşmelerinde, maddelerin  kabulü  ile  ikinci  görüşmenin  sonunda  tümünün  kabulü  üye  tamsayısının  beşte  üç çoğunluğunun gizli oyu ile mümkündür. Birinci görüşmede gerekli çoğunlukla kabul oyu alamayan bir madde ikinci görüşmede de gerekli çoğunlukta kabul oyu alamamışsa reddedilmiş olur.

Seçimlerin  yenilenmesine  dair  önergeler,  Anayasa  Komisyonunda görüşülür  ve  Anayasa  Komisyonu  raporu  Genel  Kurulda  gündemdeki  bütün  konulardan  önce görüşüldükten  sonra  açık  oya  sunulur.  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üye  tamsayısının  beşte  üç çoğunluğunun oyu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.

Yazılı  soru,  kısa,  gerekçesiz  ve  kişisel  görüş  ileri  sürülmeksizin;  kişilik  ve özel  yaşama  ilişkin  konuları  içermeyen  bir  önerge  ile  yazılı  olarak  cevaplanmak  üzere milletvekillerinin,  Cumhurbaşkanı  yardımcıları  ve  bakanlara  yazılı  olarak  soru  sormalarından ibarettir. Yazılı  soru  önergesi,  sadece  bir  milletvekili  tarafından  imzalanır  ve  Başkanlığa  verilir. Yazılı  soru  önergelerine  belge eklenemez.

Aşağıdaki  sorular Başkanlıkça  kabul edilmez: a)  Başka bir kaynaktan kolayca öğrenilmesi mümkün olan konular; b)  Tek amacı istişare sağlamaktan ibaret konular.

Yazılı  sorular,  Cumhurbaşkanı  yardımcıları  veya  bakan  tarafından  gönderildiği  tarihten itibaren  en geç onbeş gün içinde cevaplandırılır.

Başkanın, Başkanlık Divanının,  Başkanlık  Divanı  üyelerinin  ve  Danışma Kurulunun  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisinin  faaliyetleriyle  ilgili  görevleri  hakkında, Başkanlıktan  yazılı  soru  sorulabilir.  Bu  sorular  Başkan  veya  görevlendireceği başkanvekillerinden biri tarafından cevaplandırılır

Genel  görüşme  açılması,  siyasî  parti  grupları  veya  en  az  yirmi milletvekili  tarafından  Başkanlıktan  bir  önergeyle  istenebilir.

Genel  görüşme  açılmasına  karar  verilirse,  genel  görüşme  günü  bir  özel gündem  halinde  Danışma  Kurulunca  tespit  edilir.  Genel  görüşmenin  başlayacağı  gün,  görüşme açılmasına  karar  verilmesinden  itibaren  kırksekiz  saatten  önce  ve  yedi  tam  günden  sonra olamaz.

Meclis araştırmasının açılmasında genel görüşme  açılmasındaki hükümler uygulanır. Meclis araştırma  komisyonunun raporu hakkında Genel Kurulda, genel görüşme açılır

Araştıtma komisyonunun  üye  adedi,  çalışma  süresi  ve  gerektiğinde  Ankara  dışında  da çalışabileceği  hususu  Meclis  Başkanının  teklifi  ile  Genel  Kurulca  tespit  edilir.  Araştırmasını  üç ay  içinde  bitiremeyen  komisyona  bir  aylık  kesin  süre  verilir.  Komisyon  bu  süre  sonunda  da çalışmasını  tamamlayamadığı  takdirde  süre  bitiminden  itibaren  onbeş  gün  içinde  araştırmanın tamamlanmaması  nedenleri  veya  o  ana  kadar  varılan  sonuçlar  üzerinde  Genel  Kurulda  görüşme açılır. Genel Kurul bu görüşme  ile  yetinebileceği gibi yeni bir  komisyon da kurabilir

Görevde  bulunan  veya  görevden  ayrılmış  olan  Cumhurbaşkanı yardımcıları  ve  bakanlar  hakkında  görevleri  ile  ilgili  suç  işledikleri  iddiasıyla  Türkiye  Büyük Millet  Meclisi  üye  tamsayısının  salt  çoğunluğunun  vereceği  önergeyle  Meclis  soruşturması açılması istenebilir.

Meclis  soruşturması  açılıp  açılmaması  hakkında  üye  tamsayısının  beşte üçünün gizli oyuyla karar verilir.

Meclis  soruşturması  açılmasına  karar  verilmesi  halinde,  Meclisteki siyasî  partilerin,  güçleri  oranında  komisyona  verebilecekleri  üye  sayısının  üç  katı  olarak gösterecekleri  adaylar  arasından  her  siyasî  parti  için  ayrı  ayrı  ad  çekme  suretiyle  kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma  yapılır.

Soruşturma  komisyonu  üye  tamsayısının  salt  çoğunluğu  ile  toplanır  ve toplantıya katılanların salt  çoğunluğu ile karar verir.

Soruşturma  komisyonu,  soruşturma  sonucunu  belirten  raporunu  iki  ay  içinde  Meclis Başkanlığına  sunar.  Soruşturmanın  bu  sürede  bitirilememesi  halinde, komisyona bir aylık yeni ve  kesin  bir  süre  verilir.

Soruşturma  komisyonu  raporu,  Başkanlığa  verildiği  tarihten  itibaren  on gün  içinde  bastırılarak  hakkında  soruşturma  açılması  istenen  Cumhurbaşkanı  yardımcısı  veya bakana  derhal  gönderilir  ve  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyelerine  dağıtılır.  Rapor,  üyelere dağıtımından itibaren on  gün içinde  görüşülür.

Yüce Divana sevk kararı ancak üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile alınır.

Siyasî  parti  gruplarında,  Meclis  soruşturması  ile  ilgili  görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.

Görevde bulunan veya görevden  ayrılmış  olan  Cumhurbaşkanı  hakkında, bir  suç  işlediği  iddiasıyla  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üye  tamsayısının  salt  çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir.

Dilekçe  Komisyonu,  Türk  vatandaşlarının  ve  karşılıklılık  esası gözetilmek  kaydıyla  Türkiye’de  ikamet  eden  yabancıların  kendileriyle  veya  kamu  ile  ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderdikleri  dilek ve şikâyetleri inceler.

Dilekçe.komisyonu:

1.  Belli bir konuyu ihtiva etmeyen, 2.  Yeni bir kanunu veya bir kanun değişikliğini gerektiren, 3.  Yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili olan veya haklarında bu merciler tarafından verilmiş bir karar bulunan, 4.  Yetkili idarî makamlarca verilen kesin cevap suretini ihtiva etmeyen, 5.  Kanunun  dilekçede  bulunmasını  zorunlu  gördüğü  şartlardan  herhangi  birini taşımayan, Dilekçelerin  görüşülemeyeceğini karara bağlar.

Cumhurbaşkanı  tarafından  ilan edilen  ve  Resmî  Gazetede  yayımlanan  olağanüstü  hal  ile  ilgili  karar  Cumhurbaşkanlığı tezkeresiyle Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  tatilde  ise  derhal  toplantıya  çağırılır;  Meclis  gerekli gördüğü  takdirde  olağanüstü  halin  süresini  kısaltabilir,  uzatabilir  veya  olağanüstü  hali kaldırabilir. 

Cumhurbaşkanının  talebiyle  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  her  defasında  dört  ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.

olağanüstü hallerde  Cumhurbaşkanı  tarafından  çıkarılan  ve  Resmî  Gazetede  yayımlandıkları  gün  Meclis onayına  sunulan  Cumhurbaşkanlığı  kararnameleri,  savaş  ve  mücbir  sebeplerle  Türkiye  Büyük Millet  Meclisinin  toplanamaması  hali  hariç  olmak  üzere  üç  ay  içinde  Türkiye  Büyük  Millet Meclisinde  öncelikle  görüşülür  ve  karara  bağlanır.

Üç  ay  içinde  görüşülüp  karara  bağlanamayan  Cumhurbaşkanlığı  kararnameleri  kendiliğinden yürürlükten kalkar.

yabancı  bir devlete  karşı  veyahut  belli  bir  devleti  hedef  tutmayıp  Türkiye  için  savaş  hukukunun  yürürlüğe girmesini  gerektiren  hallerde  savaş  hali  ilanına,  Cumhurbaşkanının  istemi  üzerine,  Türkiye Büyük Millet Meclisince karar verilir. Bu kararı  Cumhurbaşkanı  uygular.

Türk  Silahlı Kuvvetlerinin  yabancı  ülkelere  gönderilmesine  veya  yabancı  silahlı  kuvvetlerin  Türkiye’de bulunmasına  belli  bir  süre  için,  Cumhurbaşkanının  istemi  üzerine,  Türkiye  Büyük  Millet Meclisince izin verilir. Bu kararı Cumhurbaşkanı uygular.

Bir  milletvekilinin  veya  görevleriyle  ilgili  olmayan  suçlardan  dolayı Cumhurbaşkanı  yardımcıları  ve  bakanların  dokunulmazlığının  kaldırılması  hakkındaki  istemler Başkanlıkça,  Anayasa  ve  Adalet  komisyonları  üyelerinden  kurulu  Karma  Komisyona  havale edilir.

Dokunulmazlığının kaldırılmasını  üyenin bizzat istemesi yeterli  değildir.

Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyeliğinden  istifa  eden  milletvekilinin istifa  yazısının  gerçekliği  Başkanlık  Divanınca   incelenip  tespit  edildikten  sonra üyeliğinin düşmesine Genel Kurulca görüşmesiz karar verilir. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  üyeliğine  seçilmeye  engel  bir  suçtan  dolayı  kesin  hüküm giyen  veya  kısıtlanan  milletvekili  hakkındaki  kesinleşmiş  mahkeme  kararının  Genel  Kurulun bilgisine sunulmasıyla üyelik sıfatı sona erer.

Milletvekilliği  ile bağdaşamayacağı  belirtilen  herhangi  bir  hizmeti  veya  görevi  sürdürmekte  ısrar  eden  üyelerin

milletvekilliğinin düşürülmesi

karma komisyon raporunun görüşülmesi üzerine GİZLİ oylamaya karar verilir

Bir  milletvekili  Meclis  çalışmalarına  özürsüz  veya  izinsiz  olarak  bir  ay içinde  toplam  beş  birleşim  günü  katılmazsa Genel  Kurul  devamsızlık  sebebiyle  milletvekilliğinin  düşmesi gerektiğine  üye  tamsayısının  salt  çoğunluğu  ile  karar  verirse,  üyeliği  düşer

Anayasada,  kanunlarda  ve  İçtüzükte  açık  veya  gizli  oylama  yapılmasının zorunlu olduğu belirtilmeyen bütün  hususlarda kaide olarak işaret oyuna başvurulur. İçtüzükte  işaret  oyuyla  halledileceği  belirtilen  hususlarda,  oylamaların  işaretle yapılması zorunludur.

Açık oylamanın zorunlu olduğu haller MADDE  142-  Merkezî  yönetim  bütçe  kanun  teklifleri,  merkezî  yönetim  bütçe kanununda  değişiklik  yapılmasına,  merkezî  yönetim  kapsamındaki  kamu  idarelerine  ek  ödenek verilmesine  veya  bu  idarelerin  bütçeleri  arasında  ödenek  aktarması  yapılmasına  dair  kanun teklifleri  ile  geçici  bütçe  kanun  tekliflerinin  tümü;  vergi,  resim  ve  harçlar  konulmasına, kaldırılmasına,  eksiltilmesine  veya  artırılmasına  dair  kanun  tekliflerinin  tümü;  merkezî  yönetim kesinhesap  kanunu  teklifleri;  milletlerarası  andlaşmaların  onaylanması;  bu  andlaşmalara katılma  veya  bu  andlaşmaların  belli  hükümlerinin  yürürlüğe  konması  hakkındaki  katılma bildirilerinin  yapılmasının  uygun  bulunması  hakkındaki  kanun  tekliflerinin  tümü;  uzun  vadeli kalkınma  planının  tümü  ve  bu  İçtüzüğün  emredici  hükümleriyle  belirtilen  diğer  hususların oylanması açık oylama ile yapılır. Açık oylama istemi MADDE  143-  Anayasa,  kanunlar  ve  İçtüzük  gereğince  işaret  oyuna  yahut  gizli  oya başvurulması  zorunlu  olmayan  hallerde  açık  oylama  yapılması  en  az  yirmi  milletvekilinin  yazılı istemine bağlıdır.

Gizli  oylama  yapılabilmesi  için  yirmi milletvekilinin  bir  önerge  ile,  gizli  oylama  yapılmasını  istemesi  ve  bu  istemin  Genel  Kurulca kabulü lâzımdır. Karar görüşmesiz işaret oyuyla alınır.

Disiplin cezalarının nevileri MADDE 156-  Milletvekillerine verilebilecek disiplin cezaları şunlardır: 1.  Uyarma; 2.  Kınama; 3.  Meclisten geçici olarak  çıkarma. Uyarma MADDE 157-  Uyarma  cezasını gerektiren haller  şunlardır: 1.  Söz kesmek; 2.  Sükûneti ve çalışma  düzenini bozmak; 3.  Şahsiyatla uğraşmak. Uyarma cezasının verilmesi MADDE  158-  Uyarma  cezası  verilmesinin  gereğini  takdir  ve  yerine  getirme  yetkisi, Başkana aittir. Söz  söylemekten yasaklama MADDE 159-  Aynı  birleşimde  iki  defa  uyarma cezası  alan  milletvekilinin  o  birleşimin sonuna  kadar  söz  söylemesi  Başkanın  teklifi  üzerine,  Genel  Kurulca  görüşmesiz  ve  işaret  oyu ile yasaklanabilir.

MADDE 160-  Kınama  cezasını gerektiren haller  şunlardır: 1. Aynı  birleşimde  iki  kere  uyarma  cezası  aldığı  halde  bunu  gerektiren  hareketten vazgeçmemek; 2.  Bir ay içinde üç kere uyarma  cezasına uğramış olmak; 3.  Kaba ve yaralayıcı sözler sarf  etmek ve hareketler yapmak; 4.  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  bina,  tesis,  eklenti  ve  arazisine  silahlı  olarak  girmek; 5. Mecliste  gürültü  ve  kavgaya  sebep  olmak  veya  Meclisin  görevini  yerine getirmesini önlemek için toplu bir harekete girişilmesine önayak olmak; 6. Genel  Kurulun  çalışma  düzenini  ve  huzurunu  bozucu  döviz,  pankart  ve  benzeri materyali getirmek ve kullanmak. Meclisten geçici çıkarma MADDE 161-  Meclisten  geçici olarak çıkarma  cezası aşağıdaki hallerde verilir: 1.  Aynı birleşim sırasında  üç kere kınama cezasına uğramak; 2.  Bir ay içinde beş kere kınama  cezası almak; 3. Görüşmeler  sırasında  Cumhurbaşkanına,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisine, Başkanına,  Başkanlık  Divanına,  Başkanlık  görevini  yerine  getiren  Başkanvekiline, milletvekiline,  Türk  Milletinin  tarihine  ve  ortak  geçmişine,  Anayasanın  ilk  dört  maddesinde çerçevesi  çizilen  Anayasal  düzene  hakaret  etmek  ve  sövmek,  Türkiye  Cumhuriyetinin  ülkesi  ve milletiyle  bölünmez  bütünlüğü  esasında  Anayasada  düzenlenen  idari  yapısına  aykırı tanımlamalar yapmak; 4. Görüşmeler sırasında halkı veya  Devlet kuvvetlerini yahut kamu  organ, kuruluş ve  görevlilerini  kanun  dışı  hareketlere,  ayaklanmaya  veya  Anayasa  hükümlerini  bozmaya teşvik veya tahrik etmek; 5. Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  Genel  Kuruluna  ve  komisyonlara  silahlı  olarak girmek; 6.  Meclis yapıları yahut eklentileri içinde yasak bir eylemde bulunmak; 7.  Fiili saldırıda bulunmak.

Kınama  ve  geçici  olarak  Meclisten  çıkarma  cezaları  Başkanın  teklifi üzerine Genel Kurulca görüşmesiz, işaret oyu ile  kararlaştırılır.

Disiplin cezaları Cumhurbaşkanı yardımcıları veya bakanlar hakkında da uygulanır.

İçtüzük  değişiklikleri,  Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  kararı  olarak  Resmî  Gazetede yayımlanmakla  yürürlüğe  girer;  kararda,  ileriye  ait  başkaca  bir  yürürlük  tarihi  de  gösterilebilir.