MEDENİ USÜL HUKUKU - TAHKİM 1

#  özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde bazı hallerde bu uyuşmazlığı mahkemeler yerine tahkim yolu il Hakemler tarafından çözümüne izin verilmiştir

# özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkların mahkemeler dışında tahkim yolu ile çözümü tarafların yapacağı bir tahkim anlaşması ile mümkündür
tahkim anlaşması uyarınca uyuşmazlığı gidermek için görevlendirilen kişilere hakem denir

# hakem mahkemeleri özel mahkemelerdir

# hakim tarafların aralarındaki mevcut ya da muhtemel bir uyuşmazlığın hakemlerde çözümlenmesi için yaptıkları bir anlaşmadır
# devlet tarafından denetlenen kararları kesin hüküm oluşturan ve tıpkı mahkeme kararları gibi icra edilebilen özel bir yargı faaliyetidir

# takimi devlet yarısından ayıran bazı özellikler şunlardır
1. taraflar devlet yargısında yargılama yapacak olan mahkemeyi ve hakimi seçemezler
2. devlet yargısında tarafların uygulanacak Yargılama usulünü belirleme yetkileri yoktur
3. devlet yargısında hangi maddi hukuk kurallarını uygulanacağı önceden bellidir
tahkimde taraflar uygulanacak maddi hukuku da seçme şansına sahiptir

# milletlerarası tahkim kanunu ile milletlerarası tahkime İlişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir
Bu kanunun uygulama alanı dışında kalan tahkim bakımından hukuk mahkemeleri kanunu hükümleri geçerlidir
# yabancılık unsuru içermeyen ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği uyuşmazlıklar hakkında hukuk muhakemeleri Kanunu'nun tahkime ilişkin hükümleri uygulanır

# tahkim Anlaşması bir usul sözleşmesidir

# takimin hakemlerin yargılama yapabilmesini sağlayan olumlu etkisinin yanında
mahkemelere başvuru olanağını kaldıran olumsuz etkisi de vardır

# Tahkim sadece tarafların iradesiyle tabi olan uyuşmazlıklar hakkında geçerlidir buna tahkime elverişlilik denir
# taşınmaz mallar üzerindeki aynı haklardan veya iki tarafın iradelerine tabi olmayan işlerden kaynaklanan uyuşmazlıklar tahkime elverişli değildir
# iki tarafın arzusuna tabi olmayan işlerde tahkim sözleşmesi yapılamaz Örn. boşanma davası
# taşınmazların aynına ilişkin uyuşmazlıklarda tahkim Anlaşması yapılamaz
# tahkim çekişmeli yargı Tabii uyuşmazlıklar hakkında geçerlidir ilgililer çekişmesiz yargıya tabi uyuşmazlıkların tahkim yolu ile çözümünü kararlaştırılamazlar
# tahkimin konusunun hukuken geçerli işlemlerle ilgili olması gerekir hukuken geçerli olmayan Örneğin ahlaka aykırı bir sözleşme hakkında tahkim sözleşmesi geçerli değildir
# tahkimin konusunun takimi elverişli olması gerekir kamu düzenine ilişkin konular takvim elverişli değildir
# tarafların üzerinde sulh olamayacaklar uyuşmazlıklar tahkime de elverişli değildir

#tarafların tahkime başvurabilecekleri halleride takip ihtiyaridir yani taraflar dilerse bu uyuşmazlık için mahkemeye başvururlar dilerse tahkim sözleşmesi ile uyuşmazlığın çözümünü hakemlere bırakabilirler meğer ki tahkim itirazı ileri sürülmüş olsun

# bazı uyuşmazlıkların çözümü için hakeme başvurulması zorunludur buna zorunlu tahkim denir

# Hakem sözleşmesi

# hakem sözleşmesi taraflar ile hakemler arasında yapılan sözleşmedir

# borçlar hukukuna ilişkin bir sözleşmedir
# hakem sözleşmesi ile hakemler uyuşmazlığın çözümünü taraflar ise bunun karşılığında hakemlere bir ücret ödemeyi kararlaştırılırlar

# taraflar aksini kararlaştırmamışlar ise hakemlerin ücreti dava konusu alacağın miktarı uyuşmazlığın niteliği ve tahkim yargılamasının süresi dikkate alınarak hakem veya hakem Kurulu ile taraflar arasında kararlaştırılır
# taraflar hakem veya hakem Kurulunun ücretini yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yaparak da belirleyebilirler
# taraflar ile hakem veya hakem Kurulu arasında ücretin belirlenmesi konusunda anlaşmaya varılamadığı
- veya hakim sözleşmesinde ücretin belirlenmesine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmazsa
-  ya da taraflarca bu konuda yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yapılmamışsa
-hakem veya hakem Kurulunun ücreti her yıl Adalet Bakanlığı tarafından ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri alınarak hazırlanan ücret tarifesine göre belirlenir
# taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça başkanın ücreti hakemlerden her birine ödenecek hakem ücretinin %10 fazlası olarak hesaplanır
# hakem kararının düzeltilmesi yorumlanması veya tamamlanması hallerinde ek hakem ücreti ödenmez
# hakem veya hakem Kurulu kararında tahkim yargılamasının giderleri gösterilir
# hakemlere ödenmesi gereken ücret bakımından her iki taraf da borçludur
# taraflarca aksi kararlaştırılmış ise tahkim yargılamasında görevi kabul eden hakem haklı bir neden olmaksızın görevini yerine getirmekten kaçındığı takdirde tarafların bu nedenle uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür

# hakem sözleşmesi sadece borçlar hukuku sözleşmesi değil aynı zamanda usul sözleşmesidir

# hakem sözleşmesi tahkim anlaşmasının da yerine getirilmesini sağlar
- tahkim anlaşması geçersiz olsa bile hakem sözleşmesi geçerli olmalıdır Aksi halde tahkim anlaşmasının geçersizliğine hükmedildiğinde hakemin ücret alacağının sözleşmesel temeli ortadan kalkmış olur
-
#  hakem-bilirkişinin hakemden farklı
- hakem bilirkişiler bir uyuşmazlığı doğrudan çözmeyen aksine uyuşmazlığın mahkeme veya tahkim yargılamasında hakemler önünde çözümüne yardımcı olan kişilerdir
- taraflar belli bir uyuşmazlıkta miktarın veya niteliğin belirlenmesi hususunda hakem-bilirkişi için sözleşme yapabilirler
-  bu sözleşme münhasır delil sözleşmesi şeklinde yapılacaktır
-   hakem bilirkişilerin verdikleri raporlar hem tarafları hem de mahkemeyi bağlar
-    bilirkişi raporundan farklı olarak hakem bilirkişi raporu taraflar ve mahkeme için bağlayıcıdır takdiri delil değildir

# hakim bilirkişiler sadece kendilerini sorulan hususları tespite yetkili ve görevlidirler

# tahkimde hakem ise bir uyuşmazlığı hakim gibi çözen ve karar veren kişidir
# Örneğin Hakemler davacının davaya 1000 lira tazminat ödenmesine karar verdiği halde hakem bilirkişiler sadece davalının zararının 1000 lira olduğunu belirttiler ayrıca bir karar veremezler.

#  tahkim anlaşması

# tahkim sözleşmesi tarafların sözleşme veya sözleşme dışı bir hukuki ilişkiden doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların tamamı veya bir kısmının çözümünün hakem veya hakem kuruluna bırakılması hususunda yaptıkları anlaşmadır

# tahkim anlaşması taraflar arasındaki sözleşmenin bir şartı veya ayrı bir sözleşme şeklinde yapılabilir

# tahkim anlaşması yazılı şekilde yapılmalıdır yazılı şekil geçerlilik şartıdır
# yazılı şekil şarkının yerine getirilmiş sayılması için
- tahkim anlaşmasının taraflarca imzalanmış yazılı bir belge veya taraflar arasında teati edilen mektup telgraf fax gibi bir iletişim aracına veya elektronik ortama geçirilmiş olması
-  ya da dava dilekçesinde yazılı bir tahkim sözleşmesinin varlığının iddia edilmesine dair davalının  verdiği cevap dilekçesine itiraz edilmemiş olması yeterlidir
-  asıl sözleşmenin bir parçası haline getirilmek amacıyla tahkim şartı içeren bir belgeye yollama yapılması halinde de tahkim anlaşması yapılmış sayılır

# taraflar yargılama sırasında tahkim yoluna başvurma konusunda anlaşırlarsa dava dosyası mahkemece ilgili hakem veya hakem kuruluna gönderilir

# tahkim antlaşmasına karşı asıl sözleşmenin geçerli olmadığı veya tahkim sözleşmesinin henüz doğmamış olan bir uyuşmazlığa ilişkin olduğu itirazında bulunulamaz
# tahkim anlaşmasının kurulması veya iptali hakkında Türk borçlar Kanunu'nun hükümleri geçerlidir

# tahkim antlaşmasında uyuşmazlık açıkça belirtilmelidir uyuşmazlık konusu belli değilse bu tür takim anlaşmaları geçerli değildir

# tahkim anlaşması kural olarak amacına ulaşması ile yani uyuşmazlık hakkında karar verilmesi ile sona erer
- ancak taraflar tahkime gidilmeden önce veya uyuşmazlığın hakemler önünde çözümü sırasında antlaşmayı geçersiz kılabilirler
- Bunun dışında tahkim anlaşmasının belli bir süre ile yapılması da mümkündür böyle bir durumda tahkim sürenin bitiminde sona erer.

# tahkim sözleşmesinin etkisi

# kesinleşmiş bir mahkeme kararı ile hakem kararı arasında hiçbir fark yoktur

# hakem kararına karşı iptal davası açılması kararın icrasını durdurmaz ancak taraflardan birinin talebi üzerine  hükmolunan
para veya eşyanın değerini karşılayacak bir teminat göstermek şartı ile kararın icrası durdurulabilir
# iptal davası hakkında verilen kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabilir ancak temyiz kararın icrasını durdurmaz

# taraflar arasında geçerli bir tahkim sözleşmesi varsa uyuşmazlık halinde taraflar tahkim yoluna gitmek zorundadırlar

# tahkim anlaşması ile taraflar gibi halefler de bağlıdır
# tahkim sözleşmesine rağmen davacı mahkemede dava açarsa davalı süresi içinde tahkim ilk itirazını ileri sürerek davanın usulden reddini ister

# mahkeme yanında hakem yolunun da kararlaştırılması halinde uyuşmazlık mahkemede çözümlenmelidir
# tarafların açıkça tahkim yolunu tereddütsüz olarak ve mahkemeye başvurma hakkını saklı tutmaksizin karar ulaştırmaları halinde uyuşmazlık hakem tarafından çözülmelidir

# geçerli bir takim anlaşmasına rağmen davacı mahkemeye başvurursa davalının uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesi gerektiğini ilk itiraz olarak ileri sürmesi gerekir
# tahkim itirazının ileri sürülmesi tahkim yargılamasına engel değildir

# tahkim sözleşmesi hükümsüz ve uygulanması imkansız değilse mahkeme tahkimitirazını kabul ederek davayı usulden reddeder
# Davacı bu durumda görevsizlik kararı üzerine yapılacak işlemleri yaparak süresi içinde tahkim yoluna başvurulursa mahkemeye başvurulması üzerine davanın açılması ile meydana gelen sonuçlar korunmuş olur
- buna karşılık Davacı suresinde tahkim yoluna başvurmaz ise dava açılması ile meydana gelen sonuçlar ortadan kalkar

# mahkeme ilk itirazı kabul etmezse davaya devam eden bu karara karşı ancak esas hükümle birlikte kanun yoluna başvurulabilir

# tahkim anlaşması'na karşı asıl sözleşmenin geçerli olmadığı itirazında bulundu namaz
#hakem veya hakem Kurulunun asıl sözleşmenin hükümsüzlüğüne karar vermesi tahkim anlaşmasının kendiliğinden hükümsüz kırmaz
# tarafların hakemleri bizzat seçmiş veya hakem seçimine katılmış olmaları hakemlerin yetkisine itiraz haklarını ortadan kaldırmaz
# hakemlerin yetkisini aştığına ilişkin itiraz ise derhal ileri sürülmelidir

# tahkim sözleşmesinin bulunması halinde tarafların ilamsız icra yoluna başvurması mümkündür
# ancak borçlu tarafından itiraz edildiğinde alacaklı taraf itirazın iptalini genel mahkemeden isteyemez
#  icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yolunda gitmesi ise mümkündür

# Hakem seçimi

- taraflar hakem veya hakemleri seçim usulünde serbesttirler
#aksi kararlaştırılmadıkça şu hususlara uyulmalıdır
- ancak gerçek kişiler hakem olabilir
- tek hakem seçilecek ise taraftar hakem konusunda anlaşamazlarsa birinin talebi üzerine mahkeme tarafından seçilir
-  üç hakem seçilecek ise taraflardan her biri bir hakem seçer bu şekilde seçilen iki hakem üçüncü hakemi belirler Eğer taraflardan biri diğer tarafın bu konudaki talebinin kendisine ulaşmasından itibaren bir ay içinde hakemini seçmezsen veya
seçilen hakemler üçüncü hakemi bir ay içinde belirleyemezse bir tarafın talebi ile mahkeme tarafından seçim yapılır
- seçilen üçüncü hakem başkan olarak görev yapar
-  üçten fazla hakim seçilirse son hakemi seçecek hakemler taraflarca, açıklanan usule göre eşit sayıda seçilir
-   birden fazla  hakem seçilecekse sayı tek olmalıdır
-   Eğer bir sayı kararlaştırılmamışsa üç hakem seçilir.
-    Hakem birden fazla kişi ise en az birinin kendi alanında en az 5 yıl kıdeme sahip bulunmuş olması gerekir
-     yabancılar da hakem olarak seçilebilir
-      hakimler hakem olamazlar ve bu yasak mahkemelerce kendiliğinden gözetilir
-       hakem seçimi konusundaki uyuşmazlıklar mahkemece karara bağlanır ve bu kararlara karşı temyiz yoluna başvurulamaz

# hakem sözleşmesinde hakemin veya hakemlerin isimleri belirtilmiş ve hakemler bu şekilde seçilöiş ise - hakemin
- hakem kurulunun veya
- kurulun karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakemin görevinin sona ermesi halinde tahkim de sona erer
-

# Taraflardan her biri hakimin çekilmesini gerektiren sebeplerin varlığı konusunda aralarında uyuşmazlık bulunursa
mahkemeden hakemin yetkisinin sona erdirilmesi konusunda karar verilmesini isteyebilir
- mahkemenin vereceği karar kesindir
-
# hakemin görevinden çekilmesi veya diğer tarafın hakemin yetkisinin sona ermesine muvafakat etmesi hakemin ret sebeplerinin varlığının kabulü  anlamına gelmez

#  hakemlerin çekilmesi veya reddi

# kendisine hakemlik teklif edilen kimse bu görevi kabul etmeden önce tarafsızlık ve bağımsızlığından şüphe edilmeyi haklı gösteren durum ve koşulları açıklamak zorundadır

# genel olarak hakimler için çekilme ve red sebeplerinin burada da geçerli olacağını söylemek doğru olur

# taraflardan birisinin kendisinin atadığı veya atanmasına katıldığı hakemi reddetmesi yalnızca hakemin atanma tarihinden sonra öğrenilen red sebeplerine dayanılarak yapılabilir

# taraflar hakimin reddi usulünü serbestçe kararlaştırılabilir

# hakimi ret etmek isteyen taraf hakimin veya hakem kurulunun seçiminden ya da hakimin reddi talebinde bulunabileceği bir durumun ortaya çıktığını öğrendiği tarihten itibaren 2 HAFTA içinde red talebinde bulunabilir ve bu talebini karşı tarafa yazılı olarak bildirir
# reddedilen hakem kendiliğinden çekilmez veya diğer taraf reddi kabul etmez ise red hakkında hakem kurulunca karar verilir

# Red talebinin kabul edilmediğini öğrenen taraf bu tarihten itibaren karara karşı 1 AY içinde mahkemeye başvurarak bu kararın kaldırılmasını ve hakem veya hakemlerin reddine ilişkin talep hakkında karar verilmesini isteyebilir

# seçilen hakemin veya hakem kurulunun tümünün ya da karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakimin reddi için ancak mahkemeye başvurulabilir

# mahkemenin bu fıkra uyarınca vereceği kararlara karşı temyiz yoluna başvurulamaz

# seçilen hakemin veya hakem kurulunun tümünün ya da karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakemin red talebini mahkemenin kabul etmesi halinde tahkim sona erer
ancak tahkim sözleşmesinde hakem veya hakemlerin İsimleri belirlenmemiş ise yeniden hakem seçimi yoluna gidilir

#  tahkim yargısında geçerli usul ilkeleri

# taraflar tahkime ilişkin emredici hükümlere uymak kaydıyla hakem veya hakem kurulunun uygulayacağı yargılama usulüne ilişkin kuralları serbestçe kararlaştırılabilir ya da hakim kurallarını yollama yaparak belirleyebilirler
# taraflar arasında böyle bir sözleşme yoksa hakem veya hakem kurulu tahkim yargılaması ile tahkime ilişkin kanun hükümlerini gözeterek uygun bulduğu bir şekilde yürütür
# taraflar hangi usulü kararlaştırılmış olursa olsunlar bazı ilkelere aykırı hükümler getiremezler ve hakemler de bu ilkelere uymak zorundadırlar

# Öncelikle tahkimde de tarafların eşitliği geçerlidir

# taraflar hukuki dinlenilme hakkına aykırı hükümler kararlaştırılamazlar

# ancak tebligatın şeklini taraftar diledikleri gibi kalınlaştırabilir.

# duruşmaların aleniyeti tahkimde geçerli değildir
taraflar duruşmaların aleni olmasını kararlaştırılmamış iseler aleniyet hakkında hakemler karar verecektir

# tasarruf ilkesi tahkimde de geçerlidir ve tahkim kendiliğinden açılamaz

# tahkimde kendiliğinden araştırma ilkesi ile taraflarca getirilme ilçesinden hangisinin geçerli olduğu taraflara bağlıdır
bu konuda taraflar açıkça kararlaştırılmadıkça taraflarca getirilme ilkesi geçerlidir

# yargılamanın yürütülmesinde geçerli olan dürüstlük kuralı hakemler önünde de geçerlidir # taraflar uyuşmazlığın tahkim yolu ile çözümünde de doğruyu söyleme yükümlülüğü altındadır

# yargılamada yazılılık veya sözlülük ilçesi tarafların seçimine bağlıdır
Deliler için doğrudanlık ilkesi hakem yargısında da geçerlidir

# hakimin hukuk kurallarını kendiliğinden uygulaması
delilleri takdir etmesi tahkimde de geçerlidir

# davanın tarafları arasında mecburi dava arkadaşlığı varsa tahkimde davanın da tüm mecburi dava arkadaşlarına karşı birlikte açılması gerekir
Ancak bunun için tahkim sözleşmesinin tüm dava arkadaşlarımı içermesi gerekir

# davanın ihbarı ve davaya Feri müdahale ile ilgili hükümler taraflarca açıkça kararlaştırılmadıkça takdirde uygulanmaz

# hakem önünde açılan davaya karşı karşılık dava açılabilmesi için karşılık davanın tahkim konusu uyuşmazlıkla ilgili olması gerekir Aksi takdirde tahkim sözleşmesi ile ilgili olmayan uyuşmazlık hakkında karşılık dava açılamaz

# taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça tebligatlar tebligat kanunu hükümlerine göre yapılır

#  davanın açılması ve yargılama

# taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça tahkim davası; - hakemlerin seçimi için mahkemeye veya tarafların sözleşmeye göre hakem seçecek olan kişi kurum veya kuruluşa başvuruduğu
-  eğer sözleşmeye göre hakemlerin seçimi İki tarafa ait ise davacının hakemini seçip kendi hakemini seçmesini diğer tarafa bildirdiği
-  sözleşmede hakem ve hakem kurulunu oluşturan hakimlerin ad ve soyadları belirlenmiş ise uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülmesi talebinin karşı tarafa alındığı
tarihte açılmış sayılır

# taraflardan biri mahkemeden ihtiyati tedbir ve ihtiyati Haciz kararı alınmış ise 2 hafta içinde tahkim davası açmak zorundadır Aksi halde ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kendiliğinden ortadan kalkar

# taraflar aksi kararlaştırılmadıkça; >> bir hakemin görev yapacağı davalarında hakemin seçildiği
>> birden çok hakemin görev yapacağı davalarda hakem kurulunun ilk toplantı tutanağının düzenlendiği
tarihten itibaren 1 YIL içinde hakem veya hakem kurulunca esas hakkında karar verilir
- tahkim suresi
>> tarafların anlaşması ile
  >> anlaşamadıkları hallerde ise taraflardan birinin başvurusu üzerine mahkemece
   uzatılabilir
mahkemenin bu konudaki kararı kesindir

# taraflarca aksi kararlaştırılmış olmadıkça tahkim yargılaması sırasında iddia veya savunmalarını değiştirebilir veya genişletebilirler
ancak hakem veya hakem Kurulu belli şartlarda böyle bir değişiklik veya genişletmeye izin vermeyebilir
iddia ve savunma tahkim sözleşmesinin kapsamı dışına çıkacak şekilde değiştirilemez veya genişletilemez

# hakem veya hakem Kurulu duruşma yapılmasına karar verebileceği gibi yargılamanın dosya üzerinden yürütülmesine de karar verebilir

# taraflar aksini kararlaştırmadıkça hakem veya hakem kurulu, taraflardan birinin talebi üzerine yargılamanın uygun aşamasında duruşma yapılmasına karar verir

# hakem veya hakem kuruluna verilen dilekçeler bilgiler ve diğer belgeler hukuki dinlenilme hakkının bir gereği olarak taraflara bildirilir

# tahkim yargılamasında davacı geçerli bir neden göstermeksizin dava dilekçesini süresi içinde vermezse dava dilekçesi usulüne uygun değilse ve eksiklik hakem veya hakem kurulunca belirlenecek süre içinde giderilmezse hakem veya hakem Kurulu tahkim yargılamasında son verir
# davalı cevap dilekçesini vermezse bu durum davacının iddialarının ikrarı veya davanın kabulü olarak
değerlendirilmeyip yargılamaya devam edilir

# taraflardan biri geçerli bir neden göstermeksizin duruşmaya katılmaz veya delillerini sunmaktan kaçırırsa hakem veya hakem kurulu tahkim yargılamasına devam ederek mevcut delillere göre karar verebilir

# taraflardan biri hakim ve hakem kurulunun onayı ile delillerin toplanmasında mahkemeden yardım isteyebilir
# tahkim yargılamasında mahkemenin yardımı ancak kanunda izin verilen hallerde mümkündür