# mahkemelerce yapılan usül işlemlerine mahkeme usul işlemleri
taraflarca yapılan usul işlemlerine ise taraf usul işlemleri denir
# davanın açılmasından hükmün kesinleşmesine kadar YARGILAMANIN İLERLEMESİ amacıyla tarafların aralarında yaptıkları ya da taraflarla mahkeme arasında yapılan işlemler taraf usül işlemleridir
# davanın çözümüne yönelik olmak koşuluyla, henüz dava açılmadan önce yapılan bazı işlemler de usul işlemi sayılabilir. Örneğin; dava açılmadan önce alınan ihtiyati tedbir ya da ihtiyati haciz kararı usül işlemi sayılır
# Taraf usül işlemlerinin özellikleri
1. taraf uzun işlemleri özel hukuk anlamında hukuki işlemler değildir.
Çünkü hukuki işlemler usul hukuku değil maddi hukuka tabidir.
2. bir hukuki işlemin usul işlemi sayılabilmesi onun usulü etkisinin 1. derecede olmasına bağlıdır Örneğin; cevap dilekçesinde daha önceden sürülmemiş olan takasın ileri sürülmesi bir maddi hukuk işlemidir. Fakat takasın daha önce ileri sürülmüş olduğunun ileri sürülmesi bir usül işlemidir
3. taraf usul işlemleri usül işlemi sayılmakta ve içeriği ve hükümleri bakımından usul kurallarına Tabii olmaktadır
4. kural olarak usuli işlemleri koşulları ve etkisi usul hukukuna tabi olan işlemlerdir. Ancak bazı usül işlemleri Örneğin; davaya son veren taraf işlemleri olan feragat kabul ve sulh hem maddi hukuk hem de usul hukuku bakımından sonuç doğurur. Bu nedenle bu tür işlemler maddi hukuk hükümlerine göre ahlaka aykırılık veya hata hile gibi sebeplerle batıl ya da iptale tabi olabilirler.
5. usul işlemlerinin geçerliliği bu işlemi yapan tarafın taraf ve dava ehliyetine sahip olmasını gerektirmektedir. Bunun yanında tarafın dava takip yetkisinin de bulunması gerekir
6. DOLAYISIYLA sonuç doğuran taraf usul işlemleri mahkemeye karşı yapılır.
DOĞRUDAN etkili olan taraf usul işlemleri genellikle mahkemeye bazen karşı tarafa bazen de her ikisine karşı birlikte yöneltilir.
7. taraf usul işlemleri hakkında genel bir düzenleme bulunmamaktadır
8. bazı usul işlemleri özel olarak belirlenen şekilde yapılmalıdır Örneğin dava dilekçesinde bulunması gereken hususlar tek tek belirtilmiştir
9. usul işlemleri Medeni Hukuk hükümlerine tâbi olmadığından irade fesadı sebebiyle iptal edilemez. Ancak usül işlemlerinin maddi bir hatadan kaynaklandığı hallerde geçersiz sayılması mümkündür
Örneğin maddi hatay'a dayanan ikrar geri alınabilir
10. Hem maddi hukuk hemde usul hukuku işlemi karakterini taşıyan feragat kabul ve sulh gibi usul işlemleri bu söylediklerimize istisna teşkil eder ve bunları Medeni hukuka ilişkin sebeplerden dolayı iptal edilebilir
11. usul işlemleri şarta bağlanamaz
Örneğin dava veya kanun yoluna başvurma veya bundan feragat şarta bağlı olarak yapılamaz
12. taraf usul işlemleri genellikle tek taraflı işlemlerdir bunun istisnası usül sözleşmeleridir
13. Usül işlemleri yapılırken usul hukuku ilkelerine uyulması gerekir Örneğin doğruyu söyleme ödevi ve dürüstlük kurallarına uygun olmalıdır.
# taraf usul işlemlerinin çeşitleri:
Tek taraflı taraf usül işlemleri ve iki yanlı taraf usul işlemleridir.
# iki taraflı taraf usul işlemleri usul sözleşmeleridir
Usul hukukunda irade özgürlüğü ilkesi egemen olmadığından taraflar yargılama usulünü değiştiremezler.
Ancak bazı hallerde taraflara sözleşme yapma hakkı tanınmıştır yetki sözleşmesi ve tahkim sözleşmesi usül sözleşmelerine örnektir
# Gerçek usul sözleşmesi: yetki sözleşmeleridir Bu sözleşme ile aslında yetkisiz bir mahkeme yetkili hale getirilmektedir. Bunun dışında kanun yolundan feragat de gerçek usul sözleşmesdir.
# Usul hukukuna ilişkin yan etkisi bulunan özel hukuk sözleşmesi : örnek olarak sözleşmede ifa yerinin belirtilmiş olması halinde bu ifa yerinin 10 maddeye göre yetkili mahkemenin seçiminde etkili olması gösterilebilir
# Hem usul hukuku hem de maddi hukuk etkisi gösteren Karma sözleşmeler:
örnek olarak tahkim sözleşmesi verilebilir. sulh sözleşmesi de karma sözleşmedir. hakem-bilirkişi sözleşmeleri de böyledir
# Gerçek usul sözleşmeleri ile karma sözleşmelere borçlar hukukuna ilişkin hükümler KIYASEN uygulanır.
usul hukukuna ilişkin yan etkisi bulunan maddi hukuk sözleşmeleri ne ise Türk Borçlar Kanunu DOĞRUDAN uygulanır.
# usul işlemlerinde şekli uymak zorunluluğu ve sonuçları
# usul işlemlerinin bazıları sözlü bazıları ise yazılı olarak yapılır. Örneğin;
- hakimin reddi
- davaya müdahale talebi
- davaya cevap
- Tanık listesi verilmesi
- ihtiyati tedbir talebi
- delil tespiti talebi
- İstinaf talebi
- temyiz talebi
- yargılamanın yenilenmesi YAZILI olarak yapılan işlemlerdir
# bazı işlemler yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir.
Örneğin:
- Islah
- feragat ve kabul
- ikrar
bu şekildedir.
# usul hukukunda şekil kurallarına aykırılık her zaman butlan yaptırımının uygulanmasını gerektirmez.
Ancak şekle aykırılık kamu düzeni amacıyla getirilmiş bir hükme aykırılık biçiminde ise bu işlemin batıl sayılması gerekir
Usulü işleminin güttüğü amacı sağlayan hükümlere aykırılık halinde işlem batıldır
# usul işlemindeki eksiklik giderilebilir ya da düzeltilebilir nitelikte ise bu işlemlerdeki eksiklik diğer tarafça ileri sürüldüğünde işlem iptal edilmez.
Sadece işlemdeki eksiklik giderilir veya düzeltilir
Örneğin iki tarafın veye hakimin açık olan yazı ve hesap hataları her zaman düzeltilebilir
Yine dava dilekçesinde unutulan imza eksikliği hakim tarafından tamamlatılabilir.
# MAHKEME USÜL İŞLEMLERİ
# mahkeme usül işlemleri davanın yürütülmesi ve sonuçlandırılması için hakim tarafından yapılan işlemler ve verilen kararlardır. Örneğin
- duruşma gününün belirlenmesi
- tarafların duruşmaya çağrılması
- keşif gününün belirlenmesi
- ara kararlar ve
- hükümler gibi.
# mahkeme usul işlemleri üç grupta incelenebilir
1.yargılamanın iç işleyişi ile ilgili olanlar
2. dış işleyişi ile ilgili işlemler (Tebligat)
3. mahkemenin verdiği kararardır.
# - yargılamanın İdaresi hakime aittir
- duruşmaların düzenli biçimde yapılmasını sağlamak kakime ait bir görevdir
- hakim mahkemede duruşma düzenini bozan kişileri bunu yapmaktan men eder ve gerekirse derhal duruşma salonundan çıkarılmasını emreder
- hakim duruşma düzenini bozduğu gerekçesiyle avukatı duruşma salonundan çıkaramaz
- bir kimse ihtara rağmen mahkemenin huzurunu bozar veya mahkeme huzurunda uygun olmayan bir söz söylemeye veya davranışta bulunmaya devam ederse derhal yakalanır ve hakkında 4 güne kadar disiplin hapsi uygulanır. Bu hüküm de avukatlar hakkında uygulanmaz
- mahkemenin düzenini bozan eylem veya mahkeme huzurunda söylenen uygun olmayan söz ve davranış ayrıca bir suç oluşturuyorsa bu durum bir tutanak ile Cumhuriyet savcılığına gönderilir ve gerekiyorsa fiil işleyen'in tutuklanmasına karar verilir. Bu hüküm de avukatlar hakkında uygulanmaz
# hakimin davadan el çekmeden verdiği davanın devamına yarayan kararları ara kararlardır Örneğin; tarafa süre verilmesi
taraflarca gösterilen delillerin ret veya kabulüne ilişkin kararlar
yetki itirazı üzerine mahkemenin kendisini yetkili saydığı kararlar.
Kural olarak ara kararlardan dönülemez ancak hakim bir ara karardan dönüldüğünde bunun gerekçesini ortaya koymalıdır
# hakimin davadan el çekmesini gerektiren davayı sonuçlandıran kararla nihai kararlardır
- usule ilişkin nihai kararlar ve
- esasa ilişkin nihai kararlar ( hüküm)
# SÜRELER
# kanunun belirlediği sureler
- MAHKEME İÇİN öngörülmüş süreler hak düşürücü nitelikte olmayan mahkemenin bir işlemi hangi süre içinde yapması gerektiğini belirler.
- TARAFLAR İÇİN kanunda belirtilen süreler ise kuraklolarak kesindir ve hak düşürücüdür
- kanunda taraflar için öngörülmüş olan sureler kanunda belirtilen istisnai haller dışında hakim tarafından azaltılıp çoğaltılamaz ve hakim süreye uyulup uyulmadığını kendiliğinden gözetir.
- Örneğin cevap süresi hakim tarafından bir defaya mahsus olmak ve 1 ayı geçmemek üzere uzatılabilir
# hakimin belirlediği sureler
- hakim tarafından belirlenen süreler kural olarak KESİN DEĞİLDİR.
- hakim süre verirken verilen sürenin kesin olduğunu belirtmemişse süreyi geçiren taraf yeni bir süre verilmesini isteyebilir ve ilk verilen süre içinde işlemi yapmamış olan tarafa ikinci kez süre verilebilmesi için tarafın mazeret gösterilmesi veya ispat etmesi GEREKMEZ..
- hakimin bu talep üzerine vereceği ikinci süre kararında belirtilmesimiş olsa dahi KESİNDİR ve bir daha süte verilemez
- hakim süre verirken bu sürenin kesin olduğunu da kararında belirtebilir
- ancak hakim sürenin kesin olduğuna karar verirse bunu kararını açıkça belirtmesi ve süre içinde yapılacak işlemi ve süreyi uymamanın müeyyidesini de açıkça göstemesi gerekir..
# - süleler bazı hallerde tefhim bazı hallerde ise tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar
- tebliğden kasıt tarafın gönderileni tebellüğ etmesi yani tebliğ edileni almasıdır yoksa evrakın tebliğe çıkarıldığı gün değildir
- sürelerin başlamasında ve hesaplanmasında resmi tatil günleri de dikkate alınır özellikle resmi tatil günlerinde de tebligat yapılabileceğini resmi tatil günlerinde de süre işlemeye başlayabilir
- ancak bir surenin son günü resmi tatil gününe rastlıyorsa süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter
- kanunda gün olarak belirlenen sürelerde ilk gün (teslim veya tebliğ günü) hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter
- hafta ve ay ve yıl olarak hesap edilen sürelerde sürenin başladığı güne son hafta veya ay ya da yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde süre biter
# - adli tatil her yıl 20 Temmuz'da başlar 31 Ağustos'ta sona erer. yeni adli yıl 1 Eylül'de başlar.
- mahkemeler adli tatil sırasında kural olarak dava ve işlere bakamaz ve bunlar adli tatilden sonraki zamana ertelenir
- ancak adli tatil süresince dava, karşılık dava, İstinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaların yenileme dilekçelerinin alınması, ilan verilmesi her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye Bölge adliye mahkemesine ve Yargıtaya gönderilmesi işlemleri yapılır
# Aşağıdaki dava ve işler adli tatilde de görülür
1. İhtiyati tedbir ihtiyati haciz ve delil tespiti gibi geçici hukuki koruma deniz raporlarının alınması ve dispeççi atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi
2. Her çeşit nafaka davaları ile soybağı velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler
3. Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları
4. Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar
5. Ticari defterlerin kaybından dolayı zayi belgesi verilmesi ile talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri
6. iflas ve konkordato ile Sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar
7. adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler
8. tahkim hükümlerine göre mahkemenin görev alanına giren dava ve işler
9. çekişmesiz yargı işleri
10. kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflarından birinin talebi üzerine mahkemece İvedi görülmesine karar verilen dava ve işler
Tarafların Anlaşması halinde veya dava bir tarafın Yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine Yukarıdaki iş ve davalara bakılması adli tatilden sonraya da bırakılır
bu hükümler Bölge adliye mahkemesi ve yargıtay incelemelerinde de uygulanır
# basit yargılama usulünün uygulandığı sulh hukuk mahkemeleri ve iş mahkemeleri de adli tatilden yararlanacaktır
Ancak icra mahkemelerinde arz edilen kararlar ivedi işlerden sayıldığı için icra mahkemelerinde görülen dava ve işlere adli tatilde de devam edilir.
# mahkeme yazılı ya da basit yargılama usulüne tabi bir dava ya da işin ivedi olduğuna karar verirse bu dava veya işin adli tatilde de görülmesine karar verebilir
# adli tatilde bakılmayan iş ve davalarla ilgili surelerin sonu adli tatil dönemine rastlarsa bu süreler adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta daha uzatılmış sayılır
bu Uzatma sadece hukuk muhakemeleri kanununda öngörülen süreler içindir ve diğer kanunlarla belirlenen sürelerin sona ermesi adli tatile rastlarsa süre bir hafta daha uzatılmış sayılmaz
Örneğin adli tatil maddi hukuka ilişkin sürelerin uzamasına neden olmaz
# adli tatilde görülen dava ve işlere nöbetçi mahkemeler bakar adli tatilde görülen dava ve işlerde surenin sonu adli tatile rastlarsa süre adli tatilden sonra bir hafta daha uzatılmış sayılmaz
taraflarca yapılan usul işlemlerine ise taraf usul işlemleri denir
# davanın açılmasından hükmün kesinleşmesine kadar YARGILAMANIN İLERLEMESİ amacıyla tarafların aralarında yaptıkları ya da taraflarla mahkeme arasında yapılan işlemler taraf usül işlemleridir
# davanın çözümüne yönelik olmak koşuluyla, henüz dava açılmadan önce yapılan bazı işlemler de usul işlemi sayılabilir. Örneğin; dava açılmadan önce alınan ihtiyati tedbir ya da ihtiyati haciz kararı usül işlemi sayılır
# Taraf usül işlemlerinin özellikleri
1. taraf uzun işlemleri özel hukuk anlamında hukuki işlemler değildir.
Çünkü hukuki işlemler usul hukuku değil maddi hukuka tabidir.
2. bir hukuki işlemin usul işlemi sayılabilmesi onun usulü etkisinin 1. derecede olmasına bağlıdır Örneğin; cevap dilekçesinde daha önceden sürülmemiş olan takasın ileri sürülmesi bir maddi hukuk işlemidir. Fakat takasın daha önce ileri sürülmüş olduğunun ileri sürülmesi bir usül işlemidir
3. taraf usul işlemleri usül işlemi sayılmakta ve içeriği ve hükümleri bakımından usul kurallarına Tabii olmaktadır
4. kural olarak usuli işlemleri koşulları ve etkisi usul hukukuna tabi olan işlemlerdir. Ancak bazı usül işlemleri Örneğin; davaya son veren taraf işlemleri olan feragat kabul ve sulh hem maddi hukuk hem de usul hukuku bakımından sonuç doğurur. Bu nedenle bu tür işlemler maddi hukuk hükümlerine göre ahlaka aykırılık veya hata hile gibi sebeplerle batıl ya da iptale tabi olabilirler.
5. usul işlemlerinin geçerliliği bu işlemi yapan tarafın taraf ve dava ehliyetine sahip olmasını gerektirmektedir. Bunun yanında tarafın dava takip yetkisinin de bulunması gerekir
6. DOLAYISIYLA sonuç doğuran taraf usul işlemleri mahkemeye karşı yapılır.
DOĞRUDAN etkili olan taraf usul işlemleri genellikle mahkemeye bazen karşı tarafa bazen de her ikisine karşı birlikte yöneltilir.
7. taraf usul işlemleri hakkında genel bir düzenleme bulunmamaktadır
8. bazı usul işlemleri özel olarak belirlenen şekilde yapılmalıdır Örneğin dava dilekçesinde bulunması gereken hususlar tek tek belirtilmiştir
9. usul işlemleri Medeni Hukuk hükümlerine tâbi olmadığından irade fesadı sebebiyle iptal edilemez. Ancak usül işlemlerinin maddi bir hatadan kaynaklandığı hallerde geçersiz sayılması mümkündür
Örneğin maddi hatay'a dayanan ikrar geri alınabilir
10. Hem maddi hukuk hemde usul hukuku işlemi karakterini taşıyan feragat kabul ve sulh gibi usul işlemleri bu söylediklerimize istisna teşkil eder ve bunları Medeni hukuka ilişkin sebeplerden dolayı iptal edilebilir
11. usul işlemleri şarta bağlanamaz
Örneğin dava veya kanun yoluna başvurma veya bundan feragat şarta bağlı olarak yapılamaz
12. taraf usul işlemleri genellikle tek taraflı işlemlerdir bunun istisnası usül sözleşmeleridir
13. Usül işlemleri yapılırken usul hukuku ilkelerine uyulması gerekir Örneğin doğruyu söyleme ödevi ve dürüstlük kurallarına uygun olmalıdır.
# taraf usul işlemlerinin çeşitleri:
Tek taraflı taraf usül işlemleri ve iki yanlı taraf usul işlemleridir.
# iki taraflı taraf usul işlemleri usul sözleşmeleridir
Usul hukukunda irade özgürlüğü ilkesi egemen olmadığından taraflar yargılama usulünü değiştiremezler.
Ancak bazı hallerde taraflara sözleşme yapma hakkı tanınmıştır yetki sözleşmesi ve tahkim sözleşmesi usül sözleşmelerine örnektir
# Gerçek usul sözleşmesi: yetki sözleşmeleridir Bu sözleşme ile aslında yetkisiz bir mahkeme yetkili hale getirilmektedir. Bunun dışında kanun yolundan feragat de gerçek usul sözleşmesdir.
# Usul hukukuna ilişkin yan etkisi bulunan özel hukuk sözleşmesi : örnek olarak sözleşmede ifa yerinin belirtilmiş olması halinde bu ifa yerinin 10 maddeye göre yetkili mahkemenin seçiminde etkili olması gösterilebilir
# Hem usul hukuku hem de maddi hukuk etkisi gösteren Karma sözleşmeler:
örnek olarak tahkim sözleşmesi verilebilir. sulh sözleşmesi de karma sözleşmedir. hakem-bilirkişi sözleşmeleri de böyledir
# Gerçek usul sözleşmeleri ile karma sözleşmelere borçlar hukukuna ilişkin hükümler KIYASEN uygulanır.
usul hukukuna ilişkin yan etkisi bulunan maddi hukuk sözleşmeleri ne ise Türk Borçlar Kanunu DOĞRUDAN uygulanır.
# usul işlemlerinde şekli uymak zorunluluğu ve sonuçları
# usul işlemlerinin bazıları sözlü bazıları ise yazılı olarak yapılır. Örneğin;
- hakimin reddi
- davaya müdahale talebi
- davaya cevap
- Tanık listesi verilmesi
- ihtiyati tedbir talebi
- delil tespiti talebi
- İstinaf talebi
- temyiz talebi
- yargılamanın yenilenmesi YAZILI olarak yapılan işlemlerdir
# bazı işlemler yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir.
Örneğin:
- Islah
- feragat ve kabul
- ikrar
bu şekildedir.
# usul hukukunda şekil kurallarına aykırılık her zaman butlan yaptırımının uygulanmasını gerektirmez.
Ancak şekle aykırılık kamu düzeni amacıyla getirilmiş bir hükme aykırılık biçiminde ise bu işlemin batıl sayılması gerekir
Usulü işleminin güttüğü amacı sağlayan hükümlere aykırılık halinde işlem batıldır
# usul işlemindeki eksiklik giderilebilir ya da düzeltilebilir nitelikte ise bu işlemlerdeki eksiklik diğer tarafça ileri sürüldüğünde işlem iptal edilmez.
Sadece işlemdeki eksiklik giderilir veya düzeltilir
Örneğin iki tarafın veye hakimin açık olan yazı ve hesap hataları her zaman düzeltilebilir
Yine dava dilekçesinde unutulan imza eksikliği hakim tarafından tamamlatılabilir.
# MAHKEME USÜL İŞLEMLERİ
# mahkeme usül işlemleri davanın yürütülmesi ve sonuçlandırılması için hakim tarafından yapılan işlemler ve verilen kararlardır. Örneğin
- duruşma gününün belirlenmesi
- tarafların duruşmaya çağrılması
- keşif gününün belirlenmesi
- ara kararlar ve
- hükümler gibi.
# mahkeme usul işlemleri üç grupta incelenebilir
1.yargılamanın iç işleyişi ile ilgili olanlar
2. dış işleyişi ile ilgili işlemler (Tebligat)
3. mahkemenin verdiği kararardır.
# - yargılamanın İdaresi hakime aittir
- duruşmaların düzenli biçimde yapılmasını sağlamak kakime ait bir görevdir
- hakim mahkemede duruşma düzenini bozan kişileri bunu yapmaktan men eder ve gerekirse derhal duruşma salonundan çıkarılmasını emreder
- hakim duruşma düzenini bozduğu gerekçesiyle avukatı duruşma salonundan çıkaramaz
- bir kimse ihtara rağmen mahkemenin huzurunu bozar veya mahkeme huzurunda uygun olmayan bir söz söylemeye veya davranışta bulunmaya devam ederse derhal yakalanır ve hakkında 4 güne kadar disiplin hapsi uygulanır. Bu hüküm de avukatlar hakkında uygulanmaz
- mahkemenin düzenini bozan eylem veya mahkeme huzurunda söylenen uygun olmayan söz ve davranış ayrıca bir suç oluşturuyorsa bu durum bir tutanak ile Cumhuriyet savcılığına gönderilir ve gerekiyorsa fiil işleyen'in tutuklanmasına karar verilir. Bu hüküm de avukatlar hakkında uygulanmaz
# hakimin davadan el çekmeden verdiği davanın devamına yarayan kararları ara kararlardır Örneğin; tarafa süre verilmesi
taraflarca gösterilen delillerin ret veya kabulüne ilişkin kararlar
yetki itirazı üzerine mahkemenin kendisini yetkili saydığı kararlar.
Kural olarak ara kararlardan dönülemez ancak hakim bir ara karardan dönüldüğünde bunun gerekçesini ortaya koymalıdır
# hakimin davadan el çekmesini gerektiren davayı sonuçlandıran kararla nihai kararlardır
- usule ilişkin nihai kararlar ve
- esasa ilişkin nihai kararlar ( hüküm)
# SÜRELER
# kanunun belirlediği sureler
- MAHKEME İÇİN öngörülmüş süreler hak düşürücü nitelikte olmayan mahkemenin bir işlemi hangi süre içinde yapması gerektiğini belirler.
- TARAFLAR İÇİN kanunda belirtilen süreler ise kuraklolarak kesindir ve hak düşürücüdür
- kanunda taraflar için öngörülmüş olan sureler kanunda belirtilen istisnai haller dışında hakim tarafından azaltılıp çoğaltılamaz ve hakim süreye uyulup uyulmadığını kendiliğinden gözetir.
- Örneğin cevap süresi hakim tarafından bir defaya mahsus olmak ve 1 ayı geçmemek üzere uzatılabilir
# hakimin belirlediği sureler
- hakim tarafından belirlenen süreler kural olarak KESİN DEĞİLDİR.
- hakim süre verirken verilen sürenin kesin olduğunu belirtmemişse süreyi geçiren taraf yeni bir süre verilmesini isteyebilir ve ilk verilen süre içinde işlemi yapmamış olan tarafa ikinci kez süre verilebilmesi için tarafın mazeret gösterilmesi veya ispat etmesi GEREKMEZ..
- hakimin bu talep üzerine vereceği ikinci süre kararında belirtilmesimiş olsa dahi KESİNDİR ve bir daha süte verilemez
- hakim süre verirken bu sürenin kesin olduğunu da kararında belirtebilir
- ancak hakim sürenin kesin olduğuna karar verirse bunu kararını açıkça belirtmesi ve süre içinde yapılacak işlemi ve süreyi uymamanın müeyyidesini de açıkça göstemesi gerekir..
# - süleler bazı hallerde tefhim bazı hallerde ise tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar
- tebliğden kasıt tarafın gönderileni tebellüğ etmesi yani tebliğ edileni almasıdır yoksa evrakın tebliğe çıkarıldığı gün değildir
- sürelerin başlamasında ve hesaplanmasında resmi tatil günleri de dikkate alınır özellikle resmi tatil günlerinde de tebligat yapılabileceğini resmi tatil günlerinde de süre işlemeye başlayabilir
- ancak bir surenin son günü resmi tatil gününe rastlıyorsa süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter
- kanunda gün olarak belirlenen sürelerde ilk gün (teslim veya tebliğ günü) hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter
- hafta ve ay ve yıl olarak hesap edilen sürelerde sürenin başladığı güne son hafta veya ay ya da yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde süre biter
# - adli tatil her yıl 20 Temmuz'da başlar 31 Ağustos'ta sona erer. yeni adli yıl 1 Eylül'de başlar.
- mahkemeler adli tatil sırasında kural olarak dava ve işlere bakamaz ve bunlar adli tatilden sonraki zamana ertelenir
- ancak adli tatil süresince dava, karşılık dava, İstinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaların yenileme dilekçelerinin alınması, ilan verilmesi her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye Bölge adliye mahkemesine ve Yargıtaya gönderilmesi işlemleri yapılır
# Aşağıdaki dava ve işler adli tatilde de görülür
1. İhtiyati tedbir ihtiyati haciz ve delil tespiti gibi geçici hukuki koruma deniz raporlarının alınması ve dispeççi atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi
2. Her çeşit nafaka davaları ile soybağı velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler
3. Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları
4. Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar
5. Ticari defterlerin kaybından dolayı zayi belgesi verilmesi ile talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri
6. iflas ve konkordato ile Sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar
7. adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler
8. tahkim hükümlerine göre mahkemenin görev alanına giren dava ve işler
9. çekişmesiz yargı işleri
10. kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflarından birinin talebi üzerine mahkemece İvedi görülmesine karar verilen dava ve işler
Tarafların Anlaşması halinde veya dava bir tarafın Yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine Yukarıdaki iş ve davalara bakılması adli tatilden sonraya da bırakılır
bu hükümler Bölge adliye mahkemesi ve yargıtay incelemelerinde de uygulanır
# basit yargılama usulünün uygulandığı sulh hukuk mahkemeleri ve iş mahkemeleri de adli tatilden yararlanacaktır
Ancak icra mahkemelerinde arz edilen kararlar ivedi işlerden sayıldığı için icra mahkemelerinde görülen dava ve işlere adli tatilde de devam edilir.
# mahkeme yazılı ya da basit yargılama usulüne tabi bir dava ya da işin ivedi olduğuna karar verirse bu dava veya işin adli tatilde de görülmesine karar verebilir
# adli tatilde bakılmayan iş ve davalarla ilgili surelerin sonu adli tatil dönemine rastlarsa bu süreler adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta daha uzatılmış sayılır
bu Uzatma sadece hukuk muhakemeleri kanununda öngörülen süreler içindir ve diğer kanunlarla belirlenen sürelerin sona ermesi adli tatile rastlarsa süre bir hafta daha uzatılmış sayılmaz
Örneğin adli tatil maddi hukuka ilişkin sürelerin uzamasına neden olmaz
# adli tatilde görülen dava ve işlere nöbetçi mahkemeler bakar adli tatilde görülen dava ve işlerde surenin sonu adli tatile rastlarsa süre adli tatilden sonra bir hafta daha uzatılmış sayılmaz
Yorumlar
Yorum Gönder