MEDENİ USUL HUKUKU - YARGI

• idarenin aleyhine açılan tüm davalar idari yargıya tabi değildir.
• idare tarafından açılan davalar kural olarak İdari yargıda değil adli yargıda görülür
• kural olarak Medeni yargıda mahkemeler idari yargıya ilişkin ön sorunları örneğin bir idari işlemin geçerli olup olmadığını o konu ile sınırlı şekilde inceleyip karar verebilirler
• Bir fiil aynı zamanda hem ceza hem de medeni yargının konusunu oluşturabilir
• Bitişik yargılama suç oluşturan bir fiil sebebiyle tazminat talebinde bulunulması durumunda söz konusu olur. Bu durumda ceza yargılaması ve medeni yargı ayrı ayrı yürütülür. Ancak bu iki yargılama birbiriyle tamamen ilgisiz de değildir.
• Her yargı kolunda diğer bir yargı koluna ait ön sorunlar hakkında karar verilebilir. Medeni yargıda ceza yargısına ilişkin bir sorun ortaya çıkarsa medeni yargıdaki hakim bu sorunu kendisi çözümleyebilir.
• Uyuşmazlığın bulunmaması çekişmesiz yargının ölçütleinrden bir tanesidir.
• Çekişmesiz yargıda ilgili kavramı esastır ve birçok ilgili bulunabilir
• Çekişmesiz yargı işleri kanunun 382. maddesinde tek tek sayılmıştır. Ancak bu sayım sınırlı değildir.
• Bir işi çekişmesiz yargının içine sokan ölçütlerden birincisi ilgiler arasında uyuşmazlığın bulunmamasıdır. İkincisi ilgilinin ileri sürebileceği herhangi bir hakkının bulunmamasıdır. Üçüncü ölçüt hakimin resen harekete geçtiği hallerdir.
• Çekişmeli yargıda bir tarafta davacı diğer tarafta da davalı yer almaktadır. Buna karşılık çekişmesiz yargıda karşı taraf bulunmamaktadır.
• Çekişmeli yargıdaki gibi karşılıklı bir uyuşmazlıktan söz edilemediğinden çekişmesiz yargıda taraf yerine ilgili kavramından söz edilir.
• Çekişmesiz yargı bir dava değildir.
• Çekişmesiz yargıda maddi ilgili kavramı esas olduğundan bir çekişmesiz yargı işinde şeklen yer almasa da o çekişmesiz yargı işi ile hukuki bağlantısı olan veya doğrudan etkilenen kimse maddi ilgili sayılacaktır.
• Çekişmesiz yargıda mahkeme şeklen yargılamada yer almasa da maddi ilgilileri çağırıp dinleyebilir. Bu kişiler gelip yargılamada haklarını kullanabilirler. Hatta bu kişiler yargılamada yer almasalar da kanun yoluna başvurabilmek imkânına sahip olacaklardır.
• Çekişmesiz yargıda kural olarak çekişmeli yargıdaki gibi doğrudan başkası tarafından ihlal edilmiş subjektif hak ve yine ona karşı bir koruma talebi bulunmamaktadır. Bu sebeple de şeklen ilgili olan herkes maddi ilgili değildir.
• Çekişmesiz yargıda hakim kendiliğinden harekete geçebilir. Çekişmeli yargıda hakimin kendiliğinden harekete geçmesi kural olarak söz konusu olmamaktadır.
• Çekişmesiz yargıda hakimin kendiliğinden araştırma ilkesi geçerlidir. Buna karşılık çekişmeli yargıda kural olarak hakimin kendiliğinden araştırması söz konusu değildir.
• Çekişmesiz yargı işlerinde görevli mahkeme aksine bir düzenleme bulunmadığı sürece sulh hukuk mahkemesidir.
• Ancak kanunda açıkça belli bir mahkeme görevli olarak kabul edilmişse çekişmesiz yargı işinin o mahkemeden talep edilmesi gerekir.
• Çekişmesiz yargıda yetki kuralları kamu düzenine ilişkin kabul edilmektedir. Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesi yetkilidir.
• Buna karşılık çekişmeli yargıda yetki kuralları kural olarak kamu düzenine ilişkin değildir.
• Çekişmesiz yargıda verilen kararlar maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmezler.
• Çekişmeli yargıda verilen kararlar kesin hüküm teşkil eder ve kural olarak daha sonra değiştirilemezler.
• Çekişmesiz yargı işlerinde niteliğine uygun düştüğü ölçüde basit yargılama usulü uygulanır.
• Çekişmesiz yargıda verilen kararlara karşı hukuki yararı bulunan ilgililer özel hükümler saklı kalmak kaydıyla kararın öğrenilmesinden itibaren temyiz yoluna başvurabilirler.
• bazı çekişmesiz yargı işleri için bazı durumlarda itiraz yolu öngörülmüştür