# TASARRUF İLKESİ
- tasarruf ilkesi genel anlamda tarafların yargılamanın başlangıcını, konusunu ve sona ermesini belirleyebilmeleri, dava konusu üzerinde serbestçe tasarruf edebilmeleri anlamına gelir.
- hakim İki taraftan birinin talebi olmaksızın kendiliğinden bir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz
- hiç kimse kanunda açıkça belirtilmedikçe kendi lehine olan bir davayı açmaya veya hakkını takip etmeye zorlanamaz
- taraflar yargılamanın sona erdirilmesi hakkında da tasarruf yetkisine sahiptirler
- Davacı davalının açık rızası ile de olsa davayı geri alabilir veya davadan ya da kanun yoluna başvurmaktan feragat edebilir. Davalı da davayı kabul edebilir
Taraflar davayı doğrudan uzlaşarak, arabulucuya giderek, sulh ile sonuçlandıralabilirler veya verilen hükme karşı kanun yoluna başvurmaktan feragat edebilirler
- dava konusunu davacı belirler mahkeme de ancak davacı tarafından belirlenen konuda karar verebilir
- mahkemece davacının talebinden daha fazlasına karar verilemez ancak mahkeme talepten daha azına karar verebilir
- Medeni Usul hukukunda davanın kendiliğinden açılamayacağının istisnası bulunmamaktadır
- tüm davalarda yargılama giderleri hakkında talep olması da mahkeme kendiliğinden karar verir.
( İstisna 1)
- aile ve kişiler hukukuna ilişkin bazı hususlarda hakimin kendiliğinden inceleyeceği konularda tasarruf ilkesinin istisnaları karşımıza çıkar.
( istisna 2)
# TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ
- taraflarca getirilme ilkesi kanunda öngörülen istisnalar dışında, hakimin İki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate almamasını ve onlara hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamamasını ifade eder
- Kanuni istisnalar dışında hakim kendiliğinden delil toplayamaz
- hakim tarafların ileri sürmediği vakaları kendiliğinden araştıramaz
- hakim kendi kişisel bilgisini de yargılamada kullanamaz
- mahkeme sadece taraflarca ileri sürülen vakaları inceleyebilir kural olarak delillerde buna dahildir
- mahkeme uyuşmazlıkla ilgili vakaları incelerken bu vakıaların kimin tarafından getirildiği önem taşımaz
- Bunun anlamı tarafın mahkemeye getirdiği vakanın onun aleyhine de kullanılabilmesidir
- taraflarca getirilme ilkesinin istisnaları kamu düzenini ilgilendiren davalardır
bu davalarda kendiliğinden araştırma ilkesi uygulanır.
- çekişmesiz yargıda kural olarak kendiliğinden araştırma ilkesi geçerlidir.
# TEKSİF İLKESİ
- bu ilkeye göre taraflar bütün iddia ve savunma nedenlerini belirli bir usul kesitine kadar ileri sürmelidir
- kanun belirli bir aşamadan sonra iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesini yasaklamış ancak karşı tarafın rızası durumunda bu yasağın geçersiz olduğunu kabul etmiştir
# YARGILAMANIN HAKİM TARAFINDAN YÜRÜTÜLMESİ
- yargılamayı hakim sevk ve İdare eder
- yargılama düzeninin bozulmaması için gerekli her türlü tedbiri alır
- davanın yürütülmesi ve İdaresi mahkemenin görevidir
# DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ
- Hakim maddi veya hukuki açıdan belirsiz veya çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabilir soru sorabilir ve delil gösterilmesini isteyebilir
- ancak belirsizlik giderilirken yeni vakalar ileri sürülemez yeni taraflar davaya dahil edilemez veya taraf değiştirilemez
- hakimin aydınlatacağı belirsizlik vakalara ilişkin olabileceği gibi talep sonucu ile ilgili de olabilir
- tarafın iddiaları veya savunması içinde hiç yer almayan vakıaların hakim tarafından yargılamaya sokulması bu ödevim sınırları dışında kalır ve bu durum hakimin reddi sebebi sayılır
# DOĞRUDANLIK İLKESİ
- doğrudanlık ilkesi yargılamanın araya başka bir makam ya da kişi girmeden kararı verecek mahkeme önünde ve onun tarafından yürütülmesi ve karar verilmesi anlamına gelir
- kanunun belirlediği istisnalar dışında deliller hakim huzurunda dinlenir ve incelenir
- istinabe ve hakimin dava sırasında değişerek yeni bir hakimin davaya kaldığı yerden devam etmesi doğrudanlık ilkesinin birer istisnasıdır
# HAKİMİN DELİLLERİ DEĞERLENDİRMESİ
- kanuni istisnalar dışında hakim delilleri serbestçe değerlendirilmesi takdiri delillerin değerlendirilmesinde söz konusu olur.
- kesin delillerle ispatın gerekli olduğu durumlarda hakim kesin delillerle bağlıdır.
# ADİL YARGILANMA HAKKI
- Kanuni bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından yargılanma
-makul süre içinde yargılanma
- aleni surette yargılanma - hakkaniyete uygun olarak yargılanma
# HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI
- tarafların yargılama ile ilgili bilgi sahibi olması
- tarafın bilgi sahibi olduğu konuda açıklama ve ispat hakkını kullanabilmesi
-mahkemenin yapılan açıklamaları ve sunulan delilleri dikkate alarak değerlendirmesini ve kararı somut açık olarak gerekçelendirilmesi
# USÜL EKONOMİSİ İLKESİ
# ALENİLİK İLKESİ
- mahkemenin kararı görüşmesi ve tartışması yani müzakere gizli yapılır
- Ancak karar açık duruşmada tefhim edilir
- istinabe suretiyle yapılan işlemler de kural olarak açık değildir Ancak taraflar ve vekilleri bulunabilir
- duruşma sırasında fotoğraf çekilemez ve hiç bir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılamaz
- Ancak dava dosyasında saklı kalmak kaydıyla yargılamanın zorunlu kıldığı hallerde mahkemece çekim yapılabilir ve kayıt alınabilir
- bu şekilde yapılan çekim ve kayıtlar ile kişilik haklarını ilgilendiren konuları içeren dava dosyası içindeki belge ve tutanaklar mahkemenin ve ilgili kişilerin açık izni olmadıkça hiçbir yerde yayınlanamaz.
-
# SÖZLÜLÜK VE YAZILILIK İLKESİ
# MAHKEMELERDE KULLANILAN DİL
# TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1. dürüst davranma yükümü
- Medeni kanunda yer alan dürüstlük ilkesi genel bir hukuk ilkesi olup usul hukukunda da geçerlidir
-dürüstlük kuralına aykırılık hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınabileceği gibi taraflarca da her zaman ileri sürülebilir
2.doğruyu söyleme ödevi
-taraflar yargılamada kendi menfaatlerine uygun neleri ileri sürüp sürmeyecekleri konusunda serbesttir
- ancak ileri sürdükleri hususların doğru olması beyan ve açıklamalarını gerçeğe aykırı olmaması gerekir
- taraflardan hiçbirisi bilerek gerçeğe aykırı vakaları mahkemede ileri sürmemelidir
- taraf ahlaka aykırı veya kendisi hakkında suç teşkil eden bir konuda açıklama yapmak yükümlülüğünde değildir
- tasarruf ilkesi genel anlamda tarafların yargılamanın başlangıcını, konusunu ve sona ermesini belirleyebilmeleri, dava konusu üzerinde serbestçe tasarruf edebilmeleri anlamına gelir.
- hakim İki taraftan birinin talebi olmaksızın kendiliğinden bir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz
- hiç kimse kanunda açıkça belirtilmedikçe kendi lehine olan bir davayı açmaya veya hakkını takip etmeye zorlanamaz
- taraflar yargılamanın sona erdirilmesi hakkında da tasarruf yetkisine sahiptirler
- Davacı davalının açık rızası ile de olsa davayı geri alabilir veya davadan ya da kanun yoluna başvurmaktan feragat edebilir. Davalı da davayı kabul edebilir
Taraflar davayı doğrudan uzlaşarak, arabulucuya giderek, sulh ile sonuçlandıralabilirler veya verilen hükme karşı kanun yoluna başvurmaktan feragat edebilirler
- dava konusunu davacı belirler mahkeme de ancak davacı tarafından belirlenen konuda karar verebilir
- mahkemece davacının talebinden daha fazlasına karar verilemez ancak mahkeme talepten daha azına karar verebilir
- Medeni Usul hukukunda davanın kendiliğinden açılamayacağının istisnası bulunmamaktadır
- tüm davalarda yargılama giderleri hakkında talep olması da mahkeme kendiliğinden karar verir.
( İstisna 1)
- aile ve kişiler hukukuna ilişkin bazı hususlarda hakimin kendiliğinden inceleyeceği konularda tasarruf ilkesinin istisnaları karşımıza çıkar.
( istisna 2)
# TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ
- taraflarca getirilme ilkesi kanunda öngörülen istisnalar dışında, hakimin İki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate almamasını ve onlara hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamamasını ifade eder
- Kanuni istisnalar dışında hakim kendiliğinden delil toplayamaz
- hakim tarafların ileri sürmediği vakaları kendiliğinden araştıramaz
- hakim kendi kişisel bilgisini de yargılamada kullanamaz
- mahkeme sadece taraflarca ileri sürülen vakaları inceleyebilir kural olarak delillerde buna dahildir
- mahkeme uyuşmazlıkla ilgili vakaları incelerken bu vakıaların kimin tarafından getirildiği önem taşımaz
- Bunun anlamı tarafın mahkemeye getirdiği vakanın onun aleyhine de kullanılabilmesidir
- taraflarca getirilme ilkesinin istisnaları kamu düzenini ilgilendiren davalardır
bu davalarda kendiliğinden araştırma ilkesi uygulanır.
- çekişmesiz yargıda kural olarak kendiliğinden araştırma ilkesi geçerlidir.
# TEKSİF İLKESİ
- bu ilkeye göre taraflar bütün iddia ve savunma nedenlerini belirli bir usul kesitine kadar ileri sürmelidir
- kanun belirli bir aşamadan sonra iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesini yasaklamış ancak karşı tarafın rızası durumunda bu yasağın geçersiz olduğunu kabul etmiştir
# YARGILAMANIN HAKİM TARAFINDAN YÜRÜTÜLMESİ
- yargılamayı hakim sevk ve İdare eder
- yargılama düzeninin bozulmaması için gerekli her türlü tedbiri alır
- davanın yürütülmesi ve İdaresi mahkemenin görevidir
# DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ
- Hakim maddi veya hukuki açıdan belirsiz veya çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabilir soru sorabilir ve delil gösterilmesini isteyebilir
- ancak belirsizlik giderilirken yeni vakalar ileri sürülemez yeni taraflar davaya dahil edilemez veya taraf değiştirilemez
- hakimin aydınlatacağı belirsizlik vakalara ilişkin olabileceği gibi talep sonucu ile ilgili de olabilir
- tarafın iddiaları veya savunması içinde hiç yer almayan vakıaların hakim tarafından yargılamaya sokulması bu ödevim sınırları dışında kalır ve bu durum hakimin reddi sebebi sayılır
# DOĞRUDANLIK İLKESİ
- doğrudanlık ilkesi yargılamanın araya başka bir makam ya da kişi girmeden kararı verecek mahkeme önünde ve onun tarafından yürütülmesi ve karar verilmesi anlamına gelir
- kanunun belirlediği istisnalar dışında deliller hakim huzurunda dinlenir ve incelenir
- istinabe ve hakimin dava sırasında değişerek yeni bir hakimin davaya kaldığı yerden devam etmesi doğrudanlık ilkesinin birer istisnasıdır
# HAKİMİN DELİLLERİ DEĞERLENDİRMESİ
- kanuni istisnalar dışında hakim delilleri serbestçe değerlendirilmesi takdiri delillerin değerlendirilmesinde söz konusu olur.
- kesin delillerle ispatın gerekli olduğu durumlarda hakim kesin delillerle bağlıdır.
# ADİL YARGILANMA HAKKI
- Kanuni bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından yargılanma
-makul süre içinde yargılanma
- aleni surette yargılanma - hakkaniyete uygun olarak yargılanma
# HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI
- tarafların yargılama ile ilgili bilgi sahibi olması
- tarafın bilgi sahibi olduğu konuda açıklama ve ispat hakkını kullanabilmesi
-mahkemenin yapılan açıklamaları ve sunulan delilleri dikkate alarak değerlendirmesini ve kararı somut açık olarak gerekçelendirilmesi
# USÜL EKONOMİSİ İLKESİ
# ALENİLİK İLKESİ
- mahkemenin kararı görüşmesi ve tartışması yani müzakere gizli yapılır
- Ancak karar açık duruşmada tefhim edilir
- istinabe suretiyle yapılan işlemler de kural olarak açık değildir Ancak taraflar ve vekilleri bulunabilir
- duruşma sırasında fotoğraf çekilemez ve hiç bir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılamaz
- Ancak dava dosyasında saklı kalmak kaydıyla yargılamanın zorunlu kıldığı hallerde mahkemece çekim yapılabilir ve kayıt alınabilir
- bu şekilde yapılan çekim ve kayıtlar ile kişilik haklarını ilgilendiren konuları içeren dava dosyası içindeki belge ve tutanaklar mahkemenin ve ilgili kişilerin açık izni olmadıkça hiçbir yerde yayınlanamaz.
-
# SÖZLÜLÜK VE YAZILILIK İLKESİ
# MAHKEMELERDE KULLANILAN DİL
# TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1. dürüst davranma yükümü
- Medeni kanunda yer alan dürüstlük ilkesi genel bir hukuk ilkesi olup usul hukukunda da geçerlidir
-dürüstlük kuralına aykırılık hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınabileceği gibi taraflarca da her zaman ileri sürülebilir
2.doğruyu söyleme ödevi
-taraflar yargılamada kendi menfaatlerine uygun neleri ileri sürüp sürmeyecekleri konusunda serbesttir
- ancak ileri sürdükleri hususların doğru olması beyan ve açıklamalarını gerçeğe aykırı olmaması gerekir
- taraflardan hiçbirisi bilerek gerçeğe aykırı vakaları mahkemede ileri sürmemelidir
- taraf ahlaka aykırı veya kendisi hakkında suç teşkil eden bir konuda açıklama yapmak yükümlülüğünde değildir
Yorumlar
Yorum Gönder