CEZA GENEL - MİLLETLERARASI

MİLLETLERARASI CEZA HUKUKU

Türkiye'de işlenen suçlar bakımından Kural

Türkiye'de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır

Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de gerçekleşmesi halinde suç Türkiye'de işlenmiş sayılır

Icra hareketleri yurt dışında gerçekleştirilen bir suçun işlenişine Türkiye'de bulunan bir kişi azmettiren veya yardım eden sıfatı ile iştirak ederse suçun Türkiye'de işlendiğini kabul etmek mümkün değildir Bu suç yurt dışında işlenmiş sayılır.  Örneğin:  Aydın'ın Almanya'da işlediği kasten öldürme suçunun işlenişine Türkiye'de bulunan Necati azmettiren veya yardım eden sıfatı ile iştirak etmiş olsun. Bu durumda suçun icra hareketleri yurtdışında gerçekleştirildiği için suç yurt dışında işlenmiş sayılır

Icra hareketleri Türkiye'de gerçekleştirilen bir suçun işlenişine yurtdışında bulunan bir kişi azmettiren ya da yardım eden sıfatı ile iştirak ederse fiil

Türkiye'de işlendiği için suç Türkiye'de işlenmiş sayılır

Örneğin:  Necati'nin Türkiye'de işlediği kasten öldürme suçunun işlenişine Almanya'da bulunan Aydın azmettiren ya da yardım eden sıfatı ile iştirak etmiş olursa suç Türkiye'de işlenmiş sayılır Aydın'ın Türkiye'ye iadesi yapılmalıdır 

Suç ne zaman Türkiye'de işlenmiş sayılır

Türk kara ve hava Sahaları ile Türk karasularında Açık denizde de bunun üzerindeki hava sahasında Türk Deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla Türk Deniz ve hava Savaş araçlarında veya bu araçlarla Türkiye'nin kıta sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı işlenirse Türkiye'de işlenmiş sayılır

Türkiye'de işlediği suçtan dolayı bir kişi yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş ise bu kişi Türkiye'de yeniden yargılanır [ non bis in idem geçersiz.] 

Nerde işlenmiş olursa olsun bir suçtan dolayı yabancı ülkede gözaltında gözlem altında tutuklulukta veya hükümlülükte geçen süre AYNI SUÇTAN  dolayı Türkiye'de verilecek cezadan mahsup edilir 

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak değerlendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı Türkiye'de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısı ile yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir

Türkiye'de işlenen fiil ile yurtdışında işlenen fiil bir suçun seçimlik hareketlerini oluşturmayıp bağımsız suç oluşturuyor iseler bu durumda yabancı ülkede işlenen fiil dolayısıyla yabancı ülke mahkemelerinde dava açılmış olması beraat ya da mahkumiyet kararı verilmiş olması hükmolunan cezanın infaz edilmiş olması Türkiye'de işlenen fiil dolayısıyla Türkiye'de yargılama yapılmasına ve ceza verilmesine engel olmaz. Dikkat edilirse burada bağımsız suç oluşturan iki fiil vardır 

Yurt dışında işlenen suçlar bakımından ilkeler

Faile göre şahsilik ilkesi [ Türk vatandaşının yabancı ülkede işlediği suçlar  ]

A.Görev suçlarına ilişkin ilKe : Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da GÖREVİYLE BAĞLANTILI  bir suç işleyen kimse bu fiile ilişkin olarak yabancı ülkede hakkında mahkumiyet hükmü verilmiş bulunsa bile Türkiye'de yeniden yargılanır [ Non bis in idem geçersiz ]

Vatandaş tarafından işlenen suç:

Bir Türk vatandaşı 13. maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı 1 YILDAN AZ OLMAYAN HAPİS cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye'de bulunduğu takdirde bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye'de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır

Suç aşağı sınırı 1 yıldan az hapis cezasını gerektirdiğinden yargılama yapılması [1] zarar görenin veya [2] yabancı hükümetin ŞİKAYETİNE bağlıdır Bu durumda şikayet vatandaşın Türkiye'ye GİRDİĞİ [ Vatan toprağına adım attığı ] tarihten itibaren 6 AY içinde yapılmalıdır

Aranan koşulları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Suçun yurt dışında işlenmesi gerekir
2. Suçum Bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi gerekir
3. Yurtdışında işlenen suçun Türk kanunlarına göre aşağı sınırı 1 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç olması durumunda Türkiye'de yargılama RESEN yapılır [KURAL]

Yabancı ülkede işlenen suçun Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan daha az hapis cezasını gerektirmesi durumunda fail hakkında Türkiye'de Türk kanunlarına göre yargılama yapılabilmesi için zarar gören şahsın ya da yabancı hükümetin şikayette bulunması ve bu şikayetin vatandaşın Türkiye'ye girdiği tarihten itibaren altı ay içinde yapılması gerekir [İSTİSNA]

4. Vatandaş tarafından yurt dışında işlenen ve Türk kanunlarına göre suç oluşturan fiilin aynı zamanda işlendiği ülke Devleti kanunlarına göre suç oluşturması gerekmez [KURAL]

Türk vatandaşının yabancı ülkede işlediği suçtan dolayı MAĞDUR olan kimse YABANCI ise fail hakkında Türkiye'de Türk kanunlarına göre yargılama yapılabilmesi için fiilin işlendiği ülke devleti kanunlarına göre de suç teşkil etmesi gerekir [İSTİSNA]

5. Suçun yer aldığı kanun maddesinde [1] münhasıran hapis cezası veya [2] hapis cezası ile beraber adli para cezasının öngörülmüş olması durumunda yurt dışında vatandaş tarafından işlenen suç Türkiye'de yargılama konusu olabilir

Ancak suçun yer aldığı kanun maddesinde hapis cezası ile adli Para cezasının SEÇİMLİK olarak belirlendiği hallerde yurt dışında vatandaş tarafından işlenen suç nedeniyle Türkiye'de soruşturma ve kovuşturma AÇILMAZ.

6. Vatandaş tarafından yurt dışında işlenen suçun Türk Ceza Kanunu 13. maddesinde sayılan suçlardan olmaması gerekir. Çünkü 13. madde kapsamına giren suçlar kim tarafından nerede ve hatta kime karşı işlenmiş olurlarsa olsunlar failleri Türkiye'de Türk kanunlarına göre cezalandırılmak için yargılanabilirler
7. Failin Türkiye'de bulunması gerekir. Failin Türkiye'de bulunması bir kovuşturma şartıdır
8. Failin Türkiye'de bulunmasının yanı sıra Türk kanunlarında aranan diğer soruşturma ve kovuşturma şartlarının da gerçekleşmesi gerekir
9. Yurtdışında vatandaş tarafından işlenen suç dolayısıyla yabancı ülkede HÜKÜM VERİLMEMİŞ olmalıdır

Bu suç dolayısıyla yabancı ülkede yargılama yapılmakta olsa bile fail hakkında Türkiye'de Türk kanunlarına göre resen yargılama yapılır

Buna karşılık yurt dışında işlediği suçtan dolayı Türk vatandaşı hakkında yabancı ülkede [1] MAHKUMİYET veya BERAAT kararının verilmiş olması halinde artık Türkiye'de yeniden yargılama yapılamaz [ non bis in idem kuralı geçerli ]

NON BİS İN İDEM Aynı fail hakkında aynı suçtan dolayı yargılama yapılması yasağı  Kural olarak işin esasına girip karar verilen durumlarda non bis in İdem kuralı geçerlidir.  Örneğin; Beraat, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, mahkumiyet kararı gibi. İşin esasına girilmeyeyip şekli birtakım eksikliklerden dolayı verilen kararlarda non bis in İdem kuralı geçerli olmaz. Örneğin; Durma, düşme, davanın reddi. kovuşturmaya yer olmadığı kararı gibi.

Mağdura göre şahsilik ilkesi [ TCK. 12 ]

[BİRİNCİ FIKRA] Bir yabancı 13. maddede yazılı suçlar dışında Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az 1 yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye'nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye'de bulunduğu hallerde Türk kanunlarına göre cezalandırılır Yargılama yapılması adalet bakanının istemine bağlıdır. [ Yabancı tarafından yabancı ülkede Türkiye zararını işlenen suç  ]

[İKİNCİ FIKRA] Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye'de bulunması halinde bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine fail Türk kanunlarına göre cezalandırılır [ Yabancı tarafından yabancı ülkede Türk vatandaşları ve tüzel kişilerin aleyhine işlenen suç  ]

[ÜÇÜNCÜ FIKRA] Mağdur yabancı ise aşağıdaki koşulların varlığı halinde fail adalet bakanının istemi ile yargılanır:

•  suçun Türk kanunlarına göre aşağı sınırı 3 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi 
• Suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması ya da geri verilmek isteminin suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükümeti tarafından kabul edilmemiş olması [ Yabancı ülkede yabancı tarafından yabancıya karşı işlenen suç ] 

[DÖRDÜNCÜ FIKRA] Birinci fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı mahkemece mahkum edilen ya da herhangi bir nedenle davası veya cezası düşen veya beraat eden yahut suçu kavuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı hakkında adalet bakanının istemi üzerine Türkiye'de yeniden yargılama yapılır [non bis in idem kuralı geçersiz]

[BEŞİNCİ FIKRA] Birinci fıkra kapsamına giren hallerde rüşvet ve nüfus ticareti suçlarından dolayı yargılama Yapılması adalet bakanının sistemine bağlı değildir 

Birinci fıkra hükmünün uygulanabilmesi için gereken şartlar: [ Yabancı tarafından yabancı ülkede Türkiye zararına işlenen suç  ]

1. Suçun yurt dışında yani Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin egemenlik alanı dışında işlenmiş olması gerekir
2. Suçun suçun yabancı tarafından işlenmesi gerekir 
3. Yurtdışında işlenen suçun Türk kanunlarına göre AŞAĞI SINIRI EN AZ 1 YIL HAPİS cezasını gerektiren bir suç olması gerekir
4. Yabancı tarafından işlenen suçun Türk Ceza Kanununun 13. maddesinde sayılan suçlardan olmaması gerekir 
5. Failin Türkiye'de bulunması gerekir Bu bir kovuşturma şartıdır 
6. Adalet bakanının talebi gerekir [KURAL]

Ancak rüşvet ve nüfuz ticareti suçunda adalet bakanının talebi gerekmez resen soruşturma ve kovuşturma yapılır [İSTİSNA] 

7. Yabancının yurt dışında işlediği suçtan dolayı Türkiye'de yargılanan bilmesi için suçun yer aldığı kanun maddesinde münhasıran hapis cezası ya da hapis cezası ile beraber adli para cezasının öngörülmüş olması gerekir Suçun yer aldığı kanun maddesinde hapis cezası ile adli para cezasının birinin uygulanması SEÇİMLİK olarak saymış ise suç nedeniyle Türkiye'de soruşturma veya kovuşturma açılmaz 

Yabancı kişi tarafından Türkiye'nin zararına işlenmiş olan suç dolayısıyla suçun işlendiği ülkede yargılama yapılıp bir hüküm verilmiş olsa bile adalet bakanının talebi ile Türkiye'de Türk kanunlarına göre yeniden yargılama yapılabilir [Türkiye zararına işlenen suçlarda non bis in İdem kuralı geçersizdir]

İkinci fıkra hükümlerinin uygulanabilmesi için varlığı gerekli şartlar: [ Yabancı tarafından yabancı ülkede Türk vatandaşlarının ya da tüzel kişilerinin aleyhine işlenen suç  ]

1. Suçun yabancı ülkede işlenmesi gerekir 
2. Suçun yabancı tarafından işlenmiş olması gerekir
3. Yurtdışında işlenen suçun Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az 1 yıl hapis cezasını gerektiren bir suç olması gerekir
4. Yabancı ülkede işlenen suçun bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi gerekir
5. Failin Türkiye'de bulunması gerekir
6. Yurt dışında işlenmiş olan suç nedeniyle Türkiye'de yargılama yapılabilmesi için bu suçtan dolayı yabancı ülkede HÜKÜM VERİLMEMİŞ olması gerekir [ Türkiye zararına işlenen suçlarda hüküm verilmemiş olma şartı aranmıyordu  ]
7. Suçtan zarar görenin şikayeti gerekir 

Üçüncü fıkranın uygulanabilme koşulları [ Yabancı tarafından yurt dışında işlenen suçun mağdurunun yabancı olması durumu ] 

1. Suçun Türk kanunlarına göre aşağı sınırının 3 YILDAN az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç olması
2. Suçun işlendiği ülke ile Türkiye arasında suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verme isteminin suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükümeti tarafından kabul edilmemiş olması
3. Adalet bakanının istemi 

Evrensellik ve koruma ilkesi [ TCK. 13 ] 

Aşağıdaki suçların vatandaş veya yabancı tarafından yabancı ülkede işlenmesi durumunda Türk kanunları uygulanır:

[A]  Soykırım ile insanlığa karşı suçlar

       Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti

 [B] Devletin egemenlik alametlerini ve organlarının saygınlığına karşı suçlar

       Devletin güvenliğine karşı suçlar

       Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar

       Milli savunmaya karşı suçlar 

       Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk

       Yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar

[C]  İşkence

[D]  Çevrenin kasten kirletilmesi

[E]  Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma

[F]  Parada sahtecilik para ve kıymetli damgaları imale yarayan araçların üretimi ve ticareti  ile mühürde sahtecilik

[G]  Fuhuş

[H]  Deniz demiryolu yada karayolu ulaşım araçlarının kaçırılması ve alıkonulması ya da bu araçlara karşı işlenen zarar verme suçları 

B maddesi kapsamındaki suçlar dışındaki suçlardan dolayı Türkiye'de yargılama Yapılması adalet bakanının talebine bağlıdır [ Yani sadece B Bendi kapsamındaki suçlar resen soruşturulan konuşturulur  ] [ Adalet bakanının talebi kovuşturma şartıdır ]

A ve B bentlerinde yazılı suçlar dolayısıyla yabancı bir ülkede mahkumiyet ya da beraat kararı verilmiş olsa bile Adalet Bakanlığın talebi üzerine Türkiye'de yargılama yapılır [ non bis in idem kuralı geçersiz ]

Türk Ceza Kanununun 13. maddesi kapsamına giren bir suçtan dolayı Türkiye'de yargılama yapılabilmesi için failin Türkiye'de bulunması şarttır

Yurtdışında verilmiş olan mahkumiyete bağlı hak yoksunlukları [ TCK.17 ]

Mahkeme yabancı mahkemelerden verilen Türk hukuk düzenine aykırı düşmeyen hükmün, Türk kanunlarına göre bir haktan yoksunluğu gerektirmesi halinde Cumhuriyet savcısının istemi üzerine Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olmasına karar verir

Yani yabancı  yabancı ülke mahkemelerinden verilen mahkumiyet kararlarının sonuçlarına ilişkin olarak mahkumiyet kararına bağlanan hak yoksunlukları konusunda Türk kanunlarına göre uygulama yapılır

 Örneğin Aydın hakkında Almanya'da hırsızlık suçundan bir mahkumiyet kararı verildiği durumlarda bu mahkumiyet kararının doğuracağı hak yoksunlukları neler olduğu konusunda Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkeme Türk kanunlarındaki hangi sonuçların geçen olacağına karar verir

Yabancı kanunun göz önünde bulundurulması

[KURAL] Türkiye'nin egemenlik alanı dışında işlenen suçlar dolayısıyla Türkiye'de yargılama yapılırken Türk Kanunlarına göre verilecek olan ceza suçun işlendiği ülke kanununda öngörülen cezanın üst sınırından fazla olamaz

[İSTİSNA] Ancak suçun;

• Türkiye'nin güvenliğine karşı veya zararına olarak
• Türk vatandaşına karşı ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisi zararına

 işlenmesi durumunda yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz

Türk hakimi yargılamakta olduğu olayla ilgili olarak fail hakkında önce Türk kanunlarına göre bir ceza belirleyecektir  [ Türk hakimi Türk kanunlarına uygulayacak ]

Ancak Türk Kanununun uygulanması sonucunda belirlenen ceza yabancı kanunda yargılama konusu suçla ilgili olarak öngörülen soyut cezanın fazlası olamayacaktır

İkinci fıkrada belirtilen hallerde ise sadece Türk kanunları göz önünde tutulur yabancı kanunlar göz önüne alınmaz.

Geri verme

!!! Geri verme Kurumu eskiden Türk Ceza Kanununun 18. maddesinde düzenlenmişti 

Şu an geri verme kanunu Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenmemiştir

18 madde yrürlükten kaldırılmıştır [2016 yılında]

Geri verme kurumu ‘Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği kanununda’ düzenlenmiştir

Talep eden devlet hukuku ile Türkiye hukukuna göre SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA aşamasında ÜST SINIRI 1 YIL veya DAHA FAZLA hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suçlardan dolayı iade talebi kabul edilebilir

Kesinleşmiş MAHKUMİYET kararları bakımından iade talebinin kabul edilebilmesi için hükmolunan cezanın EN AZ 4 AY hürriyeti bağlayıcı ceza olması gerekir

İadesi istenen kişinin birden fazla suçu bulunması durumunda bunlardan bazılarının cezası belirtilen surelerin altında olsa dahi birlikte iadeye konu edilebilir

Aynı kişi hakkında birden fazla devlet tarafından iade talebinde bulunulması halinde hangisinin öncelikli olarak işleme alınacağı Adalet Bakanlığı tarafından belirlenir

İade halinde kişi ancak iade kararına dayanak teşkil eden  suçlardan dolayı yargılanabilir veya kişinin mahkum olduğu ceza İnfaz edilebilir

Yabancı, iade sürecinde Adalet Bakanlığı görüş alınmadan sınır dışı edilemez

İade talebi hakkında karar vermeye KİŞİNİN BULUNDUĞU YER Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir 

Kişinin bulunduğu yer belli değilse Ankara Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir

Cumhuriyet Başsavcılığı iade talebine ilişkin karar vermek üzere ağır ceza mahkemesinden talepte bulunur

Ağır Ceza Mahkemesi iade sürecinin her aşamasında ceza muhakemesi kanununda belirtilen koruma tedbirlerine karar verebilir.

!!! Ağır Ceza Mahkemesi tarafından iade talebinin kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi durumunda bu kararın yerine getirilmesi Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının görüşü alınarak Adalet Bakanlığının teklifi ve Cumhurbaşkanının onayına bağlıdır 

Suçluların iadesinin kabul edilemeyeceği haller şunlardır:

1. Uluslararası ceza divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere iadesi talep edilen kişinin Türk vatandaşı olması
2.  İadesi talep edilen kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence ve kötü muameleye maruz kalacağına dair kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması
3.  İade talebine esas teşkil eden fiili

• Düşünce suçu, siyasi suç veya siyasi suçla bağlantılı bir suç niteliğinde olması
• Sırf askeri suçlar niteliğinde olması
• Türkiye devletinin güvenliğine karşı, Türkiye devletinin veya bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş bir tüzel kişinin zararına işlenmesi
• Türkiye'nin yargılama yetkisine giren bir suç olması
•  Zamanaşımı veya affa uğramış olması 

4. İadesi talep edilen kişi hakkında talebe konu fiil nedeniyle daha önce Türkiye'de [1] beraat veya [2] mahkumiyet kararı verilmiş olması
5. iade talebinin ölüm cezası veya insan onuru ile bağdaşmayan bir ceza gerektiren suçlara ilişkin olması