BATI CEPHESİ
Yunanlılar ve işbirlikçi
İngilizlerle savaşılmıştır.
Kuvây-i Milliye,
Osmanlı Devleti’nden
kalan XV. Kolordu ve
TBMM’nin kurduğu
Düzenli Ordu mücadele
etmiştir.
DOĞU CEPHESİ
Ermeniler ve Gürcülerle
savaşılmıştır.
Sadece Osmanlı’dan
kalan XV. Kolordu
mücadele etmiştir.
XV. Kolordu TBMM’ye
bağlı hareket etmiştir
GÜNEY CEPHESİ
Fransızlar ve Ermenilerle
savaşılmıştır.
Sadece Kuvây-i Milliye
mücadele etmiş, düzenli
ordu savaşmamıştır
Dikkat! İtalya ve İngiltere Anadolu’da işgal gücü bulundurmuşsa da Kurtuluş Savaşı’-
nda İtalya ve İngiltere ile silahlı mücadele yapılmamıştır.
Ermenilerle İlişkiler ve Gümrü Antlaşması (2-3 Aralık 1920)
Kurdukları Ermeni Cemiyetleri ile ilk isyanı 1890’da Erzurum’da başlatmışlardır.
✎ Paris Barış Konferansı’nda Magna Armania (Büyük Ermenistan) fikrinin gündeme
gelmesinde Ermeni Komitelerinin büyük etkisi olmuştur
Antlaşmanın Önemi ve Özellikleri
✎ Gümrü Antlaşması ile kapanan ilk cephe Doğu Cephesi olmuştur.
✎ TBMM siyasî ve askerî alanda ilk uluslararası zaferini kazanmıştır.
✎ Halkın TBMM’ye ve orduya duyduğu güven artmıştır.
✎ Ermenistan Sevr’in geçersizliğini tanıyan ilk devlet olmuştur.
✎ Ermenistan TBMM’nin varlığını kabul eden ilk devlet olmuştur.
✎ TBMM’nin ilk kez yabancı bir devletle imzaladığı siyasî bir sözleşme olan Gümrü
Antlaşması’nda ilk kez “TBMM Hükûmeti” tabiri kullanılmıştır
✎ Siyasî bir sözleşmede ilk kez “Türkiye Devleti” tabiri kullanılmıştır.
✎ Gümrü Barışı Sevr’i geçersiz sayan ilk uluslararası belgedir
Doğu (Ermenistan) sınırı ilk kez Gümrü Antlaşması ile şekillenmiştir. Ancak iki gün
sonra Sovyet Rusya’nın Ermenistan’ı işgal etmesi nedeniyle, Gümrü Antlaşması yürürlüğe
girmemiştir. Doğu sınırı ilk kez 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ile resmiyet
kazanmıştır. (13 Ekim 1921’de ise TBMM, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan
arasında imzalanan Kars Antlaşması ile de Doğu sınırı kesin şeklini alacaktır.)
Gürcistan İle İlişkiler ve Batum Antlaşması (23 Şubat 1921)
✎ Gürcistan, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor durumu fırsat bilip Ardahan,
Artvin ve Batum’u ele geçirmiştir.
✎ Bu olay üzerine düzenlenen Pasof Harekâtı sonrasında Gürcistan’a bir uyarıda bulunulmuş
ve toprakların iadesi istenmiştir.
✎ 23 Şubat 1921’de Gürcistan ile imzalanan Batum Antlaşması ile Artvin, Ardahan
ve Batum Türkiye’ye bırakılmıştır
Sovyet Rusya’nın Gürcistan’ı işgal etmesi nedeniyle, Batum Antlaşması da 16 Mart
1921 Moskova Antlaşması ile resmiyet kazanmıştır
Millî Mücadele Dönemi’nde Ankara’da büyükelçilik açan ilk devlet Gürcistan’dır
GÜNEY CEPHESİ
✎ Bu cephede Fransızlara ve işbirlikçi Ermenilere karşı mücadele edilmiştir.
✎ Bu cephe sadece milis güçlerin mücadele ettiği bir Kuvây-i Milliye cephesidir.
✎ Herhangi bir düzenli ordu birliği bu cephede savaşmamıştır.
✎ En önemli direniş merkezleri Adana, Urfa, Antep ve Maraş’tır
Antep, Urfa ve Maraş’ı önce İngilizler işgal etmiş, fakat 15 Eylül 1919’da imzalanan
Suriye İtilafnâmesi ile buraları Fransızlara bırakmışlardı
Urfa’da Yüzbaşı Ali Saip Bey
Maraş’ta Sütçü İmam (Rıdvan Hoca)
Adana’da Karaisalı Müftüsü Mehmet Hoca
Antep’te “Şahin Bey” takma adı ile Üsteğmen Sait Bey
Fransızlar, Adana-Pozantı yöresinde ummadık bir direnişle karşılaşınca TBMM Hükûmeti’nden
1920 Mayısı’nda yirmi günlük bir ateşkes önermişlerdir. Fransa’nın
bu isteğinde, İngiltere’nin Ren Bölgesi sorununda Almanya’ya yakınlık göstermesi
etkili olmuştur. Bu durum TBMM Hükûmeti’nin, Anlaşma Devletlerinin biri tarafından
tanınmasına olanak sağlamıştır.
✎ Fransızlar, düzenli ordunun Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı Sakarya Meydan
Muharebesi’nde zafer kazanması sonucunda, TBMM ile 20 Ekim 1921’de Ankara
Antlaşması’nı imzalamıştır
Fransa Ankara Antlaşması ile Hatay ve İskenderun hariç işgal ettiği tüm toprakları
Türkiye’ye geri vermiş ve böylece Güney Cephesi kapanmıştır
Fransa, Ankara Antlaşması ile TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur
Güneybatı’da Konya, Antalya civarını işgal etmiş olan İtalya ile herhangi bir silahlı
çatışma yaşanmamıştır. İtalyanlar bölge halkı ile iyi geçindiklerinden, Yunanlıların
II. İnönü Muharebesi’nde mağlup olması üzerine Anadolu’dan çekilme kararı almışlar
ve Sakarya Zaferi sonrasında da Anadolu’yu tamamen boşaltmışlardır
Unvan Alanlar
1921 – Antep “Gazi”
1973 – Maraş “Kahraman”
1984 – Urfa “Şanlı”
İstiklâl Madalyası Alanlar
1924 – İnebolu
1925 – Maraş
2008 – Antep
Yunanlılar ve işbirlikçi
İngilizlerle savaşılmıştır.
Kuvây-i Milliye,
Osmanlı Devleti’nden
kalan XV. Kolordu ve
TBMM’nin kurduğu
Düzenli Ordu mücadele
etmiştir.
DOĞU CEPHESİ
Ermeniler ve Gürcülerle
savaşılmıştır.
Sadece Osmanlı’dan
kalan XV. Kolordu
mücadele etmiştir.
XV. Kolordu TBMM’ye
bağlı hareket etmiştir
GÜNEY CEPHESİ
Fransızlar ve Ermenilerle
savaşılmıştır.
Sadece Kuvây-i Milliye
mücadele etmiş, düzenli
ordu savaşmamıştır
Dikkat! İtalya ve İngiltere Anadolu’da işgal gücü bulundurmuşsa da Kurtuluş Savaşı’-
nda İtalya ve İngiltere ile silahlı mücadele yapılmamıştır.
Ermenilerle İlişkiler ve Gümrü Antlaşması (2-3 Aralık 1920)
Kurdukları Ermeni Cemiyetleri ile ilk isyanı 1890’da Erzurum’da başlatmışlardır.
✎ Paris Barış Konferansı’nda Magna Armania (Büyük Ermenistan) fikrinin gündeme
gelmesinde Ermeni Komitelerinin büyük etkisi olmuştur
Antlaşmanın Önemi ve Özellikleri
✎ Gümrü Antlaşması ile kapanan ilk cephe Doğu Cephesi olmuştur.
✎ TBMM siyasî ve askerî alanda ilk uluslararası zaferini kazanmıştır.
✎ Halkın TBMM’ye ve orduya duyduğu güven artmıştır.
✎ Ermenistan Sevr’in geçersizliğini tanıyan ilk devlet olmuştur.
✎ Ermenistan TBMM’nin varlığını kabul eden ilk devlet olmuştur.
✎ TBMM’nin ilk kez yabancı bir devletle imzaladığı siyasî bir sözleşme olan Gümrü
Antlaşması’nda ilk kez “TBMM Hükûmeti” tabiri kullanılmıştır
✎ Siyasî bir sözleşmede ilk kez “Türkiye Devleti” tabiri kullanılmıştır.
✎ Gümrü Barışı Sevr’i geçersiz sayan ilk uluslararası belgedir
Doğu (Ermenistan) sınırı ilk kez Gümrü Antlaşması ile şekillenmiştir. Ancak iki gün
sonra Sovyet Rusya’nın Ermenistan’ı işgal etmesi nedeniyle, Gümrü Antlaşması yürürlüğe
girmemiştir. Doğu sınırı ilk kez 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ile resmiyet
kazanmıştır. (13 Ekim 1921’de ise TBMM, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan
arasında imzalanan Kars Antlaşması ile de Doğu sınırı kesin şeklini alacaktır.)
Gürcistan İle İlişkiler ve Batum Antlaşması (23 Şubat 1921)
✎ Gürcistan, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor durumu fırsat bilip Ardahan,
Artvin ve Batum’u ele geçirmiştir.
✎ Bu olay üzerine düzenlenen Pasof Harekâtı sonrasında Gürcistan’a bir uyarıda bulunulmuş
ve toprakların iadesi istenmiştir.
✎ 23 Şubat 1921’de Gürcistan ile imzalanan Batum Antlaşması ile Artvin, Ardahan
ve Batum Türkiye’ye bırakılmıştır
Sovyet Rusya’nın Gürcistan’ı işgal etmesi nedeniyle, Batum Antlaşması da 16 Mart
1921 Moskova Antlaşması ile resmiyet kazanmıştır
Millî Mücadele Dönemi’nde Ankara’da büyükelçilik açan ilk devlet Gürcistan’dır
GÜNEY CEPHESİ
✎ Bu cephede Fransızlara ve işbirlikçi Ermenilere karşı mücadele edilmiştir.
✎ Bu cephe sadece milis güçlerin mücadele ettiği bir Kuvây-i Milliye cephesidir.
✎ Herhangi bir düzenli ordu birliği bu cephede savaşmamıştır.
✎ En önemli direniş merkezleri Adana, Urfa, Antep ve Maraş’tır
Antep, Urfa ve Maraş’ı önce İngilizler işgal etmiş, fakat 15 Eylül 1919’da imzalanan
Suriye İtilafnâmesi ile buraları Fransızlara bırakmışlardı
Urfa’da Yüzbaşı Ali Saip Bey
Maraş’ta Sütçü İmam (Rıdvan Hoca)
Adana’da Karaisalı Müftüsü Mehmet Hoca
Antep’te “Şahin Bey” takma adı ile Üsteğmen Sait Bey
Fransızlar, Adana-Pozantı yöresinde ummadık bir direnişle karşılaşınca TBMM Hükûmeti’nden
1920 Mayısı’nda yirmi günlük bir ateşkes önermişlerdir. Fransa’nın
bu isteğinde, İngiltere’nin Ren Bölgesi sorununda Almanya’ya yakınlık göstermesi
etkili olmuştur. Bu durum TBMM Hükûmeti’nin, Anlaşma Devletlerinin biri tarafından
tanınmasına olanak sağlamıştır.
✎ Fransızlar, düzenli ordunun Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı Sakarya Meydan
Muharebesi’nde zafer kazanması sonucunda, TBMM ile 20 Ekim 1921’de Ankara
Antlaşması’nı imzalamıştır
Fransa Ankara Antlaşması ile Hatay ve İskenderun hariç işgal ettiği tüm toprakları
Türkiye’ye geri vermiş ve böylece Güney Cephesi kapanmıştır
Fransa, Ankara Antlaşması ile TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur
Güneybatı’da Konya, Antalya civarını işgal etmiş olan İtalya ile herhangi bir silahlı
çatışma yaşanmamıştır. İtalyanlar bölge halkı ile iyi geçindiklerinden, Yunanlıların
II. İnönü Muharebesi’nde mağlup olması üzerine Anadolu’dan çekilme kararı almışlar
ve Sakarya Zaferi sonrasında da Anadolu’yu tamamen boşaltmışlardır
Unvan Alanlar
1921 – Antep “Gazi”
1973 – Maraş “Kahraman”
1984 – Urfa “Şanlı”
İstiklâl Madalyası Alanlar
1924 – İnebolu
1925 – Maraş
2008 – Antep
Yorumlar
Yorum Gönder